Biografie, wspomnienia

Dwutomowa praca profesor Anny Pawełczyńskiej wprowadza czytelnika w nieistniejący już świat XIX-wiecznych polskich dworów i dworków niegdyś rozsianych na dalekich wschodnich rubieżach - Podola, Wołynia i Ukrainy (część „Testament Prababki”).

Generał Rozwadowski padł ofiarą „bitwy o prawdę”. Zarówno przed wojną, jak i obecnie większość historyków uznaje, że to Piłsudski jest ojcem zwycięstwa, tak samo uważa ogół Polaków. Rozwadowski nigdy nie chciał pozbawiać Piłsudskiego wawrzynu zwycięzcy, ale jednocześnie uważał, że to zwycięstwo było rezultatem wysiłków całego  narodu, całej armii i generalicji. Sprzeciwił się dopiero wtedy, kiedy Piłsudski ogłosił, że wygrał sam. W tej walce o prawdę nie miał większych szans, bo przeciwko niemu zastosowano brutalną siłę i potwarz.Tylko niewielu wiedziało, jak wielka była jego rola w warszawskim zwycięstwie.

Obecna książka Andrzej Świdlickiego, druga na temat RWE, oparta jest na niepublikowanych dotąd materiałach źródłowych i w odróżnieniu od hagiograficznego podejścia historyków w Polsce jest politycznie niepoprawna. Autor traktuje rozgłośnię jako nieodłączny element polityki Stanów Zjednoczonych wobec komunizmu i ZSRR, analizuje techniki czarnej propagandy, wojny psychologicznej i podprogowego oddziaływania, pośrednie związki z globalizmem, liberalno-lewicową agendą i nowym światowym porządkiem. 

Autorka wspomnień Anna Niepokólczycka to żona płk. Franciszka Niepokólczyckiego - żołnierza POW, AK oraz prezesa II Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN. Są to wspomnienia opisujące jej wygnanie na Sybir, wędrówki poprzez Kazachstan, Iran, Pakistan, aż do Afryki i powrotu do Polski którą zastała w nowych realiach politycznych.

Losy rodziny Dyakowskich, ukształtowane historią Polski stały się w rękach Autorki materiałem do refleksji nad kruchością człowieka wobec Wielkiej Historii, nad jego bohaterską walką aby się nie poddać. Ale również do refleksji o granicach ludzkiej odporności.

Eligiusz Niewiadomski w historii Polski zapisał się jako zabójca pierwszego Prezydenta RP. Ponad to niewiele o nim wiadomo. Jeżeli już ktoś decydował się wspomnieć jego, to niemal regułą było, że towarzyszyły temu epitety w rodzaju „wariat”, „szaleniec”,„endek”, „faszysta”. (…) Wydaje się, że upływ tak długiego czasu powinien na tyle ostudzić emocje, że będzie można odmitologizować postać Niewiadomskiego lub przynajmniej przypomnieć jego życie i zasługi.

Dr Wojciech Muszyński

Książka jest zbiorem tekstów pięciu autorów: sam główny bohater Józef Piłsudski mówi o sobie poprzez syberyjskie listy i późniejsze wspomnienia, profesor Zbigniew Wójcik z Polskiej Akademii Nauk w Warszawie pisze o historii zesłańczej braci Józefa i Bronisława Piłsudskich, zesłaniec Władimir Burcew wspomina wspólną drogę z Piłsudskim na Syberię w 1877 roku, publicysta i bibliofil czasów międzywojnia Józef Władysław Kobylański powiela myśliwskie opowieści Piłsudskiego, a autor niniejszego opracowania w kilku szkicach poszerza wiedzę o zesłaniu Józefa Piłsudskiego i o spotkanych przez niego na Syberii ludziach.

Książka o jednej z najpiękniejszych postaci dziejów Kościoła katolickiego w XIX wieku – o ks. Krzysztofie Szwermickim (1808-1894), jednym z ciekawszych zesłańców czasów carskich z połowy tamtego wieku.

Niniejsza pozycja przedstawia losy zapomnianego uczestnika dwóch powstań: styczniowego 1863 i nad Bajkałem 1866, zesłańca i szczęśliwego uciekiniera z Syberii – Wilhelma Buszkata rodem z Prus.

Te siedem historii łączy „czas i przestrzeń” – wszystkie dotyczą polskich zesłańców postyczniowych i związane są z Syberią. Ukazują postaci mało znane albo w ogóle nieznane, nie licząc oczywiście wiedzy badaczy dziejów polskiego wygnaństwa w imperium carów.

Książka wyróżnia się wśród innych bogactwem treści i nowatorskim ujęciem losów skazanych za przestępstwa polityczne. Każdy list to skarbnica wielu ważnych informacji biograficznych o zesłańcach i ich pismach.

Pogłębiona przez lekturę „Listów z Sybiru 1863” refleksja nad dziejami wyrzuconej na Wschód polskiej diaspory po raz kolejny skłania nas do wniosku, że zsyłka, katorga, wysiedlenie na Sybir nie było i nie stało się w losach zarówno jednostek, a tym bardziej całego narodu epizodem.

W siedemdziesiątą piątą rocznicę „szczęśliwej” ucieczki z Wołynia i z własnego domu, i po siedemnastu latach od pierwszego, ukazuje się, uzupełnione o „Powroty”, drugie wydanie moich wspomnień, by stały się jeszcze jednym głosem „przeciw upiorom przeszłości”.