Literatura piękna

Kresowa literatura, wspomnieniowa i fabularna, opiera się głównie na tekstach powstających w kręgach ziemiaństwa i arystokracji. Niewiele jest utworów pisanych z perspektywy ludzi o skromniejszym pochodzeniu. Powieść Zygmunta Gizelli wypełnia częściowo tę lukę. 

Zbiór opowiadań, będących zapisem refleksji, przeżyć, przemyśleń, zdarzeń i spotkań, jakie były udziałem Wojciecha Wiśniewskiego podczas jego pobytu w Paryżu przed pół wiekiem.

Karol Czerski vel Karl Bauman po ostatnich przeżyciach na pograniczu polsko-sowieckim (opisanych w książce „Sprzedawczyk”) tymczasowo osiadł z żoną Anną w Pradze. Nie dane mu było jednak długo odpoczywać, bowiem kontakt z nim nawiązuje oficer francuskiego wywiadu Alain Godard.

Karol Czerski rozpoczął nowe życie w Monte Carlo jako Karl Bauman. Podjął pracę w ekskluzywnym kasynie jako szef ochrony. Pewnej nocy zauważa na tarasie kasyna Ninon, sowiecką agentkę, a po chwili ktoś próbuje go zastrzelić. Bauman rozprawia się z zamachowcami, ale zdaje sobie sprawę, że musi znaleźć nową kryjówkę przed wywiadem sowieckim.

W mieszkaniu kapitana Niemojewskiego – jednego z bohaterów powieści historyczno-sensacyjnej pt. "Renegat" – zjawia się porucznik Czerski. Przychodzi późno i bez zapowiedzi, ale nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, zważywszy na fakt, że walczyli w jednym pułku w wojnie 1920. A jednak… Czerski jakiś czas temu zniknął, a wraz z nim tajne dokumenty ze sztabu, co rzuca na niego podejrzenie o zdradę. Teraz wraca i składa dawnemu koledze propozycję nie do odrzucenia. 

Powieść przenosi nas do Lwowa lat dwudziestych w środowisko ludzi, którzy po Wielkiej Wojnie nie mieli do czego wracać. Zwolniony z niewoli wojenny weteran, Wincenty Jaszyński,  dowiaduje się, że nie ma już jego domu ani rodziny, nikt na niego nie czeka i nie ma za co żyć. Z konieczności  schodzi na drogę przestępstwa, ale będąc człowiekiem inteligentnym, nie zostaje pospolitym bandytą – zajmuje się włamaniami do wybranych kas pancernych, a im bardziej skomplikowany, nowoczesny zamek, tym większe wyzwanie dla jego umysłu.

Gdy młody student inżynierii, a właściwie znany czytelnikom z poprzedniej części weteran Wielkiej Wojny i znakomity włamywacz snuje plany o wakacjach, ukończeniu studiów i pobraniu się z ukochaną, sława poprzednich dokonań odszukuje go nawet w innym kraju. Tym razem ktoś o znaczących wpływach potrzebuje talentu Wincentego Jaszyńskiego do osiągnięcia swoich celów.

Ciężko chory węgierski bolszewik, uciekinier z Sowietów przebywa w szpitalu w Budapeszcie. Wiedząc, że jego dni są policzone, na łożu śmierci zdradza opiekującemu się nim lekarzowi, Imre Narhwoldowi, straszną tajemnicę i daje mu na przechowanie notes. Następnej nocy umiera, a niedługo potem zostaje zamordowany doktor Nahrwold, na jego ciele widoczne są ślady tortur, a mieszkanie wygląda, jakby sprawcy czegoś szukali.

Agata Narhwold, Polka z pochodzenia zastanawia się, dlaczego zamordowano jej męża i czego mogli szukać mordercy w ich mieszkaniu. Wkrótce atmosfera wokół niej zagęszcza się, postanawia przekazać znaleziony notes policji, ale wtedy dowiaduje się czegoś zupełnie niespodziewanego...

Głównym bohaterem Świadka jest Wiktor Katon, dziennikarz znany czytelnikom z powieści Niewidzialni. Tym razem Katon próbuje rozwikłać zagadkę tajemniczego zaginięcia swego przyjaciela i dziennikarza Julka Jędryki, który w latach 90. badał m.in. w sprawę strzałów w kopalni „Wujek”. W czasie dziennikarskiego śledztwa okazuje się, że ze sprawą zaginięcia Jędryki jest powiązane zabójstwo Stefana Bardeckiego, który został zamordowany w szwedzkim hotelu. Śledztwo Katona wywołuje reakcję ze strony byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa…

Narkotyk gór jest pierwszą wydaną drukiem książką Rafała Malczewskiego. Opublikowano ją po raz pierwszy w 1928 roku. Zawiera siedem nowel o tematyce tatrzańskiej. Do opowiadań tych autor przeniósł niepowtarzalny klimat wypraw górskich i Zakopanego z tamtych lat. Każda nowela ma swoją odrębną atmosferę, tchnie autentyzmem.

Przez czerwony step to powieść historyczno-sensacyjna, której akcja rozpoczyna się na Ukrainie, niedaleko od sowiecko-polskiej granicy. W 1935 roku Stalin zdecydował o likwidacji tak zwanej Radzieckiej Marchlewszczyzny, polskiego rejonu autonomicznego w Ukraińskiej SRR. Mieszkający w niej Polacy, wbrew nadziejom komunistów, nie chcieli kołchozów, nie garnęli się do partii bolszewickiej, nie zrezygnowali ze swej wiary. I dlatego też stali się pierwszym w ZSRR "narodem ukaranym". Wkrótce potem rozpoczęły się masowe wywózki do Kazachstanu. 

Kontynuacja powieści Pawlikowskiego zatytułowanej "Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego".
Autor prezentuje w niej wydarzenia od wybuchu pierwszej do wybuchu II wojny światowej. Akcja przenosi się z Baćkowa, Mińska i Petersburga do niepodległej Polski - do Warszawy, Wilna i Torunia.