Roman Dmowski

Roman Dmowski należy bezsprzecznie do kręgu najwybitniejszych polityków polskich XX wieku. Kształtował losy Polski wraz z takimi osobistościami, jak: Wincenty Witos, Ignacy Paderewski czy Władysław Sikorski, ale też jak jego przeciwnik polityczny — Józef Piłsudski. Był przede wszystkim twórcą obozu narodowo-demokratycznego, kreatorem myśli politycznej, społecznej i idei narodu, czemu wyraz dał w ponadczasowych zebranych w tej książce pismach: Myśli nowoczesnego Polaka, Polityka polska i odbudowanie państwa oraz Kościół, naród i państwo.

Niemcy, Rosja i kwestia polska to cenne dzieło Romana Dmowskiego (1864-1939), wybitnego męża stanu, polityka i przywódcy ruchu narodowego. Autor przedstawił w sposób syntetyczny sprawę odzyskania niepodległości przez Polskę na tle zmieniającej się sytuacji międzynarodowej. W swoim głównym zarysie książka ta pozostaje nadal aktualna.

Autor zanalizował przyczyny kryzysu gospodarczego, zapoczątkowanego na giełdzie nowojorskiej w 1929 roku, który wówczas wstrząsnął gospodarką światową. Przedstawił również zmiany gospodarcze i polityczne, spowodowane tym kryzysem w Polsce i na świecie. Ukazał działalność ruchów narodowych w najbardziej rozwiniętych krajach świata oraz rolę masonerii w gospodarce światowej i w polityce. Większość zdefiniowanych przez Romana Dmowskiego mechanizmów działań politycznych ma ponadczasowy charakter i może posłużyć do rozpoznania obecnej sytuacji społecznej, gospodarczej i politycznej.

Biografia jednego z najwybitniejszych polskich polityków XX wieku

W odrodzonej Polsce przegrał rywalizację o władzę z Józefem Piłsudskim, co sprawia, że dzisiaj w pamięci zbiorowej zajmuje mniej miejsca. Jest to jednak miejsce szczególne, podzielone bez reszty między obozy zwalczających się zawzięcie wielbicieli oraz namiętnych krytyków Dmowskiego. Biografia autorstwa profesora Krzysztofa Kawalca odpowiada na pytanie, kim był człowiek, który potrafił budzić tak silne i trwałe emocje.

Myśli nowoczesnego Polaka są arcydziełem polskiej myśli politycznej. To najważniejsze z dzieł politycznych Dmowskiego, oprócz pogłębionej oceny sytuacji politycznej Polski oraz charakteru narodowego Polaków, zawiera podstawową wykładnię zasad, jakimi powinien kierować się ruch narodowy i cały naród w dążeniu do odzyskania i zachowania państwowej suwerenności i tożsamości narodowej.

Pracę Polityka polska i odbudowanie państwa Roman Dmowski (1864-1939) napisał w latach 1923-1924, a wydane zostało po raz pierwszy w 1925 roku. Zaletę tej książki stanowi warstwa dokumentacyjna wraz z aneksami. Roman Dmowski był głównym delegatem odrodzonej Polski na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku i miał wraz z kierowanym przez siebie ruchem narodowym główną zasługę w odzyskaniu prawie w całości ziem zaboru pruskiego.
Dzieło Romana Dmowskiego obejmuje lata I wojny światowej oraz okres intensywnych zabiegów politycznych i dyplomatycznych w trakcie konferencji pokojowej w Paryżu

Roman Dmowski w tym dziele przedstawił pogłębioną i wnikliwą analizę sytuacji gospodarczej i politycznej Polski po uzyskaniu niepodległości, która ukazana została na tle kryzysu gospodarki światowej lat trzydziestych oraz przedstawił stosunki polsko-rosyjskie i polsko-niemieckie w tym okresie. Bardzo interesująco została ukazana kwestia ukraińska oraz problemy Ukrainy w polityce niemieckiej i rosyjskiej w kontekście polityki światowej oraz ówczesnej sytuacji w Polsce. Również z dużym znawstwem tematu zaprezentowana została kwestia żydowska w Polsce oraz w szerszym kontekście sytuacji międzynarodowej.

Zasługi Romana Dmowskiego dla odzyskania niepodległości i odbudowy państwa polskiego są nieocenione. Ten wielki przywódca Narodowej Demokracji, skuteczny dyplomata i wnikliwy analityk procesów politycznych całe życie poświęcił walce o wolność kraju. Był też wybitnym pisarzem politycznym i myślicielem. Głównym przedmiotem jego pracy pisarskiej było formowanie ideologii narodowej oraz wytyczanie kierunków polskiej polityki zagranicznej.

W drugim tomie Wyboru pism znalazły się następujące dzieła: Niemcy, Rosja i kwestia polska, Upadek myśli konserwatywnej, Świat powojenny i Polska oraz Duch Europy.

W napisanej pod pseudonimem powieści W połowie drogi Roman Dmowski ukazał w przejrzysty sposób sytuację w Polsce po przewrocie majowym w 1926 r. Oparta o realia tamtego okresu książka pozwala zrozumieć, do czego prowadziłla działalność obozu sanacyjnego w okresie międzywojennym. Autor sprecyzował zadania stojące przed ruchem narodowym w dziele budowy silnej Polski. Wiele ówczesnych poglądów autora znajduje potwierdzenie w obecnej sytuacji w Polsce.

Wydana w 1927 roku rozprawa Kościół, naród i państwo w znacznym stopniu przyczyniła się do odrodzenia religijnego wielu pokoleń Polaków. W swoim głównym zarysie dzieło Dmowskiego pozostaje nadal aktualne w sytuacji, gdy po kilkudziesięciu latach Polska odzyskuje suwerenność, a naród polski swoją tożsamość. W tym przełomowym dla naszego kraju okresie, gdy decyduje się kształt ustrojowy państwa, gdy rozstrzyga się jakie miejsce zajmie w nim Kościół Katolicki, a jednocześnie musiał długo czekać na ratyfikację podpisany kilka lat temu konkordat, rozprawa Dmowskiego zachęca do głębszej refleksji.

Zwięzły życiorys wielkiego męża stanu. Tekst pierwotnie ukazał się jako hasło w Polskim Słowniku Biograficznym, t. V, Kraków 1939–1946.

Roman Dmowski. Człowiek, Polak, Przyjaciel to wspomnienia Izabelli z Lutosławskich Wolikowskiej, wydane po raz pierwszy w 1961 r. w Chicago. Autorka w szerokim kontekście historycznym przybliża tę wybitną postać męża stanu, dyplomaty i pisarza politycznego jako patrioty oddanego sprawie odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku.