Szkoła austriacka

Konkurencja i przedsiębiorczość to dwa terminy, o których ekonomiści głównego nurtu mówią niechętnie. Obie te dziedziny wyparte zostały z ekonomii przez ekonometrię, statystykę i inne działy badające historię ludzkiego działania. Tymczasem – jak pisze Israel Kirzner, wybitny przedstawiciel szkoły austriackiej – do zrozumienia procesu rynkowego niezbędna jest teoria konkurencji, która jest nieodłączna od przedsiębiorczości. Będzie to miało daleko idące konsekwencje dla analizy takich problemów, jak koszty sprzedaży, reklama i monopol. Teoria konkurencji pozwoli nam spojrzeć z nowej „perspektywy” na koszty sprzedaży i ocenić ich rolę w gospodarce rynkowej.

Książka ta stanowi I część magnum opus Reismana, jakim jest wspomniana Kapitalizm – traktat ekonomiczny, której poszczególne części ukazywać się będą na łamach Fijorr Publishing. W czasach ekonomicznej ignorancji i zakłamania, kiedy winą za kryzysy gospodarcze wywołane przez państwo obarcza się kapitalizm i przedsiębiorców, warto przypomnieć zasady, na jakich opiera się wolny rynek i prosperity gospodarcza. Mało kto robi to tak przystępnie i tak uczciwie jak właśnie George Reisman.

Od dawna nikt tak przystępnie i rzetelnie nie napisał książki, która byłaby podręcznikiem szkoły austriackiej. Styl, w jakim swą napisał Randall G. Holcombe porównać można do sposobu pisania Murraya N. Rothbarda. Przy czym autor  Rozszerzonego wprowadzenia do szkoły austriackiej nie ma ambicji pisania rozprawy naukowej, lecz autentycznie chce, aby Czytelnik zainteresował się stworzoną przez Carla Mengera teorią, a jeśli tak, to żeby ją szybko pojął. Dlatego Holcombe omija problemy kontrowersyjne i spory, skupiając się na pięknie, prostocie  i logice Austriaków.

George Reisman, ur. 1937, ekonomista amerykański, emerytowany profesor Pepperdine University w Kalifornii. Był uczniem m.in. Ludwiga von Misesa oraz bliskim współpracownikiem  Ayn Rand. Reisman zasłynął głośnym traktatem ekonomicznym będącym syntezą ekonomii klasycznej oraz austriackiej teorii ekonomicznej, wydanym w 1996 roku, a zatytułowanym: Capitalism: A Treatise on Economics. 

Jest to pierwsza i najważniejsza książka tzw. szkoły austriackiej, której autor urodził się w Nowym Sączu, a doktoryzował na krakowskiej Alma Mater. Menger Zasadami dokonał przewrotu Kopernikańskiego w ekonomii. Książka zmieniła spojrzenie na współczesną ekonomię, a jej autor uchodzi, coraz częściej, za najwybitniejszego ekonomistę w dziejach. Ironią jest to, że nawet dzisiaj, po tylu latach, praca Mengera wabi swoją świeżością spojrzenia, jest odkrywcza, a jej logika przystępna i jakże zdroworozsądkowa.

Teoria austriacka stała się atrakcyjna także dla zwykłych inwestorów, takich jak ty czy ja. Dzięki przejrzystym mechanizmom, uwolnieniu się od arbitralnych sądów wartościujących, a przede wszystkim dlatego, że zwolennicy szkoły austriackiej dostrzegają w gospodarce jej głównego aktora, czyli pracownika, przedsiębiorcę, człowieka i związane z jego funkcjonowaniem mechanizmy: konkurencję, wolny wybór, rzadkość dóbr itp. rynek papierów wartościowych przestaje być zestawem wykresów czy indeksów i staje się obrazem działania ludzi. W książce Taghizadegana, przewidzianej właśnie dla zwykłych inwestorów, widać to szczególnie wyraźnie. Nie trudno więc zrozumieć, dlaczego ekonomia austriacka staje się z miesiąca na miesiąc coraz bardziej popularna, a książki wykorzystujące ją do analizy rynku papierów wartościowych, nieruchomości czy metali szlachetnych są wręcz rozchwytywane.

Praca Mateusza Machaja to próba uchwycenia, na czym w istocie polega różnica między kapitalizmem a socjalizmem. Autor dokonuje przeglądu różnych stanowisk wobec takich zagadnień jak funkcja wiedzy w gospodarce, geneza i rola pieniądza, znaczenie przedsiębiorcy w gospodarce, a przede wszystkim prawo własności.

Pierw­sze, jak dotąd, na pol­skim rynku książ­ko­wym tak poważne omó­wie­nie teo­rii opi­su­ją­cej fik­cję pań­stwo­wej (rzą­do­wej) walki z mono­po­lem. Pod szyl­dem „ochrony kon­su­menta” poli­tycy zwal­czają nie­wy­godną kon­ku­ren­cję, wspie­ra­jąc w to miej­sce SWOICH, czyli spon­so­rów i sojusz­ni­ków. Praca oparta na fun­da­men­tach tra­dy­cji austriac­kiej szkoły ekonomicznej.
Przekład: Mikołaj Barczentewicz.

Nazwa "szkoła austriacka" pochodzi stąd, że gros jej twórców wywodzi się - jak się pewnie domyślacie - z Austrii. Jednakże okupacja nazistowska tego kraju doprowadziła do rozprzestrzeniania się jej przedstawicieli na cały świat. Dzisiaj wybitni ekonomiści reprezentujący szkołę austriacką pracują pod wszystkimi szerokościami geograficznymi. W niniejszej książce, pod terminem "ekonomista austriacki" rozumieć będziemy reprezentantów szkoły austriackiej bez względu na to, czy mieszkają oni w Austrii czy poza nią.

Jak pisze autor we wstępie, Ekonomia w jednej lekcji „ma ukazać, iż wiele pomysłów, które dziś uchodzą za wspaniałe, postępowe i nowoczesne, to w gruncie rzeczy nawrót starych błędów”. Wykład poprawnej ekonomii Hazlitt przedstawia w tytułowej „lekcji”, która zawiera się w jednym zdaniu kilkustronicowego pierwszego rozdziału. Pozostałe rozdziały to omówienie podstawowej lekcji na przykładach z życia.

Opus magnum nestora austriackiej szkoły ekonomii Ludwiga von Misesa. Chłodna, rzeczowa rozprawa z socjalizmem, interwencjonizmem i wszelkimi odmianami pseudoekonomii; gruntowny wykład prakseologii i głęboka refleksja nad prawidłowościami i ograniczeniami, jakim podlega ludzkie działanie. Po 1989 roku stało się oczywiste, że socjalizm nie może się udać. Mises wiedział o tym już w latach czterdziestych, a więc wtedy, kiedy wielu intelektualistów wiązało z tym ustrojem wielkie nadzieje.