Komunizm, nazizm, faszyzm

Piotr Zychowicz opisuje zapomniane bestialskie zbrodnie popełnione przez Sowietów oraz wojnę wywiadowczą między II RP a ZSRS. W Sowietach znalazły się też opowieści o wielkich prowokacjach KGB i krwawych wewnętrznych czystkach. O gwałcicielach z Armii Czerwonej i kanibalach z łagrów GUŁagu. Autor rozprawia się również z mitami „wielkiej wojny ojczyźnianej”, które stanowią fundament polityki historycznej współczesnej Rosji.

Peter Longerich, renomowany historyk nazizmu, w swojej nowej, obszernej biografii ukazuje nam dyktatora osobiście ingerującego w rozmaite sfery polityki – znacznie intensywniej i aktywniej, niż dotychczas sądzono.

Marszałek Michaił Tuchaczewski, nazywany „sowieckim Bonapartem”, był jednym z najsłynniejszych dowódców Związku Sowieckiego. Jego proces i egzekucja w 1937 roku rozpoczęły masową czystkę w szeregach Armii Czerwonej.

Tom zawierający analizy faszyzmu i komunizmu autorstwa związanego z Uniwersytetem Jagiellońskim historyka doktryn politycznych i prawnych, prawnika i konstytucjonalisty (żyjącego w latach 1925-1983), wśród nich wydaną w 1983 r. w drugim obiegu głośną pracę O granicach reformowalności systemu komunistycznego, zawierającą analizę wydarzeń 1981 r., studia relacji władza-społeczeństwo w systemie komunistycznym, genezy i skutków komunistycznego antydemokratyzmu oraz związku ideologii z polityką, a także porównanie komunizmu i faszyzmu.

Autor, śledząc losy oprawców (uczestnictwo w pierwszej wojnie światowej, rewolucji, wojnie domowej, wieloletnia służba w organach Czeka-OGPU-NKWD), rysuje portret ludzi (ale i szerszej wspólnoty) o określonej mentalności, osobowości i światopoglądzie zakotwiczonym w absolutnej wierze w komunizm i nieomylność dyktatora. W efekcie mamy do czynienia z książką objętościowo niedużą, ale interesującą, napisaną z dużym polotem, znawstwem tematu.

 Na książkę składa się ponad osiemdziesiąt listów napisanych ze zsyłki do Kazachskiej SRS w latach 1940-1946. Ich autorami są: Adam Wyrożębski, Krystyna Lisowska i Elżbieta Wyrożębska – członkowie rodziny polskiego oficera, Stefana Lisowskiego – ofiary zbrodni katyńskiej.

Listy dokumentują warunki życia i pracy w kołchozie, ówczesne realia życia w ZSRS, kontakty z miejscową ludnością, a przede wszystkim tragiczne losy zesłanej polskiej rodziny. Korespondencja ma jednak wartość nie tylko faktograficzną. W listach wybrzmiewają emocje związane z problemami dnia codziennego, śmiercią i chorobą bliskich, brakiem informacji o rodzinie czy chęcią powrotu do Polski. Uzupełnieniem tekstu są fotografie listów, nieliczne zachowane zdjęcia z Kazachstanu, fotografie rodzinne z okresu przedwojennego oraz wybrane dokumenty.

Austriacki ekonomista stanowczo odrzuca marksistowski wymysł, że nazizm był wyrazem monopolistycznego kapitalizmu. Wręcz przeciwnie, nazizm stanowił odmianę socjalizmu: zachowano formę własności prywatnej, jednak kontrolę i planowanie przekazano w ręce państwa.

Książką Tajemnicza broń Hitlera Leszek Adamczewski powraca do tematu prac i eksperymentów prowadzonych w III Rzeszy nad bombą atomową. Prowadzi czytelnika do miejsc, gdzie Niemcy mieli pracować nad bronią masowej zagłady, stawiając przy tym dziesiątki ważnych pytań. Przy okazji oddziela także nieliczne fakty od wielu mitów.

Czytając o kulisach wydarzeń poprzedzających II wojnę światową, trudno ustrzec się przed porównaniami ze współczesnością. Zło ma nie tylko swoją banalną stronę, istnieje też coś takiego jak urok zła.

Otwarte pozostaje także pytanie o rolę Hitlera w historii. Jedni głoszą, że ponosi on wyłączną winę za to, co się stało, że to on, dzięki swoim wyjątkowym, wprost demonicznym zdolnościom, uwiódł Niemców i prowadząc ich do wielkości, przywiódł do zguby. Inni uznają, iż był tylko elementem pewnej gospodarczo-społecznej struktury...

Książka, która tak obszernie przedstawia historyczne kulisy potęgi i upadku III Rzeszy, stawia pytania o dużym znaczeniu moralnym i cywilizacyjnym: Jak to możliwe, że nowoczesne i kulturalne społeczeństwo w sercu Europy ogarnęło zbiorowe szaleństwo? Dlaczego odrzucono człowieczeństwo? Dlaczego Europa nie rozliczyła sprawiedliwie nazistowskich zbrodni? Dlaczego wciąż lekceważy płynące z przeszłości ostrzeżenia? I jakie konsekwencje może mieć fakt, że w istocie popełnione zbrodnie pozostały bez kary…?

Rosyjska rewolucja bolszewicka z 1917 roku otworzyła komunizmowi drogę do Europy. Na obszarach dawnego cesarstwa komuniści oparli swoją władzę na krwawym terrorze, bezprawiu, prześladowaniu religii. Mocarstwa europejskie z powodu wzajemnej nieufności i chęci eksploatowania wyjątkowych bogactw Rosji, nie skoordynowały w samym początku wspólnych wysiłków dla zniszczenia tego ogólnego niebezpieczeństwa.