Myśl konserwatywna

Książka ta to bardzo reprezentatywna prezentacja twórczości Charlesa Maurrasa. Jego najważniejsze wypowiedzi w dziedzinie polityki, estetyki i poezji oraz wprowadzenie do nich przez najlepszych znawców tematu.

Wybór pism konserwatywnego myśliciela, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, publikującego m.in. na łamach stańczykowskiego „Przeglądu Polskiego”.

Wiele obserwacji Kasparka okazuje się zaskakująco aktualnych, gdyż idee polityczne zmieniły się znacznie mniej niż formy, w których są wcielane w życie.

Wybór pism myśliciela uważanego za jednego z polskich prekursorów liberalizmu gospodarczego, porównywanego niekiedy w tym względzie do Adama Smitha, zajmującego się również szeroko ujętą problematyką polityczną i społeczną, piszącego także o historii Polski. Tom zawiera najważniejsze prace Skarbka z każdego z tych głównych nurtów jego twórczości intelektualnej, mającej duży wpływ na naszą myśl w XIX wieku.

Napisana w 1895 roku książka stała się w pewnym sensie prorocza, wkrótce masy doszły do władzy to tłum doprowadził w znacznej mierze do władzy Lenina, Mussolliniego czy Hitlera. Jest oczywiście Le Bon elitarystą, tłum charakteryzuje najczęściej jako impulsywny, zmienny, drażliwy, podatny na sugestie, przesadny w emocjach, nietolerancyjny.

Diagnozy Gustave'a Thibona to zbiór esejów jednego z najniezwyklejszych myślicieli katolickich XX wieku. Książka powstała tuż przed wojną, między rokiem 1934 a 1939, we współpracy ze słynnym filozofem Gabrielem Marcelem. Jest to pierwsza pozycja, w których prowansalski myśliciel mówiąc pełnym głosem dał się poznać jako przenikliwy krytyk kultury współczesnej.

Ekonomista szkoły austriackiej, profesor Uniwersytetu Nevada w Las Vegas, Hans Hermann Hoppe jest anarchokapitalistą. I właśnie jego książka Demokracja – bóg, który zawiódł przedstawia alternatywne społeczeństwo pozbawione władzy państwowej, w którym wszystkie sprawy są regulowane wyłącznie poprzez, nieskrępowany żadnymi regulacjami wolny rynek.

Wybór pism czołowego myśliciela politycznego XVIII w., jednego z pierwszych teoretyków instytucji partii i opozycji politycznej, rozważającego też m.in. idee podziału władzy, wolności i patriotyzmu. W tomie znalazło się najsłynniejsze dzieło Bolingbroke’a – Idea króla-patrioty, zawierające rozważania o dobrym władcy, będące swego rodzaju odpowiedzią na Księcia Machiavellego – a także inne jego ważne prace, łączące refleksję teoretyczną z analizą praktycznej polityki, wśród nich List do sir Williama Windhama – swoisty thriller polityczny, ukazujący kulisy nieudanego powstania jakobickiego w 1715 r.: świat dworskich intryg, walk frakcji, dyplomatycznych negocjacji.

Co kryje się za słowem „Europa”? Hilaire Belloc daje odpowiedź: „Europa to Wiara”, „Europa to Kościół”. Słowa Belloca są dziś dla pwielu równie bulwersujące (a może nawet bardziej), jak w czasach publikacji tej książki - w roku 1920, kiedy to Europa i Wiara ukazała się w Anglii, która już od dawna nie była katolicka, lecz całkiem zanurzona w kulturze protestanckiej, wrogiej papiestwu.

Miażdżąca krytyka kapitalizmu autorstwa arcykatolickiego myśliciela!

Belloc przekonuje, że Europa ukształtowana przez wiarę chrześcijańską była unikatową strefą wolności: jedynym w historii człowieka światem, w którego atmosferze nie była w stanie przetrwać instytucja niewolnictwa, więc niepostrzeżenie wymarła. Jednak w wyniku buntu przeciwko tej wolności pojawiła się obrzydliwa anarchia moralna pod sztandarem kapitalizmu. Ta heretycka manifestacja uruchomiła procesy prowadzące do dewastacji świata Bosko-ludzkiej wolności.

Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiego. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były gotowe oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru.

Żniwiarz zebrał z rozległego pola uprawy polskiego ducha to, co jego zdaniem dla tego ducha najcenniejsze, co go zbudowało i nadal, mimo przeciwności i burz dziejowych, rozwija. Żniwa nie są ukończone ani ostateczne, nie były też systematycznie przeprowadzone, zapewne będą kontynuowane, ale ujawniły odrębną, polską myśl o wspólnocie politycznej, o narodzie i państwie. Jej swoistość ujawnia się już na poziomie przedwerbalnego rozumienia rzeczywistości, a następnie ujmowania rezultatu poznania i refleksji w typowych dla niej pojęciach.

Idąc od starożytnej filozofii śmierci do współczesnej śmierci filozofii, autor raz jeszcze rozważa historię, która nie łudzi nadzieją stojącego za rogiem happy endu. Zamknięci w pułapce języka i czasu musimy podjąć trud myślenia od początku – wziąć do rąk Fedona, wejść do celi Boecjusza, rozsupłać dystynkcje scholastyków, posłuchać współczesnych.