Filozofia

Myśl Konecznego już za jego życia, a szczególnie po II wojnie światowej doświadczyła cenzury per non est. Fakt ten stawia polską filozofię humanistyki oraz samą humanistykę przed obowiązkiem i moralną powinnością jej przypomnienia, komentowania i przyswojenia współczesnej nauce.

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.

Naukę i religię od stuleci przedstawiano jako diametralnie przeciwstawne sobie dziedziny. W swojej prowokacyjnej książce Steve Fuller analizuje pozorny konflikt między nimi, skupiając się na gorących sporach między darwinizmem i teorią inteligentnego projektu, by dojść do wniosku, że „nauka vs religia” to fałszywa dychotomia. Dla Fullera rzekomo intelektualne debaty, takie jak pomiędzy kreacjonistyczną i ewolucjonistyczną teorią życia, często są przykrywką dla konfliktów o charakterze instytucjonalnym, na przykład dla walki między państwem i Kościołem o tytuł do prawomocnej władzy nad społeczeństwem.

Chwała Greków (...) pokazuje bowiem, jak olbrzymi wkład w rozwój nauki i sztuki w dobie średniowiecza mieli Bizantyńczycy. I co ciekawe, tworzyli oni kulturę głównie w oparciu o wzorce greckie: klasyczne, hellenistyczne, poźnoantyczne, a największą ich zasługą jest bycie pewnego rodzaju medium – przekaźnikiem starożytności do czasów nowożytnych.

Odkryciem autora książki Chwała Greków jest to, że owo przekazywanie odbywało się już w średniowieczu, a nie dopiero po roku 1453, czyli po upadku Konstantynopola inicjującym niejako renesans. (…) Chwała Greków to z jednej strony chwała Starożytnych, twórców wielkiej literatury, historiografii, filozofii, a z drugiej – chwała ich potomków, Greków średniowiecznych, którzy tę kulturę zachowali, przekazali, zainspirowali nią i nauczyli jej łacinników.

Thomas Paine (1737–1809) to jedna z najznaczniejszych i najbardziej oryginalnych postaci światowej myśli politycznej. Choć był Anglikiem, położył wielkie zasługi na rzecz oderwania Ameryki od opresyjnej macierzy i przyczynił się do powstania niepodległego państwa. A wszystko to za sprawą publikowanego tu (po raz pierwszy w przekładzie na język polski) pamfletu z 1776 roku.

"Logika jest bowiem najbardziej sprawnym narzędziem spośród wszystkich sztuk i bez niej nie można w sposób doskonały zapoznać się z żadną nauką; przy czym odmiennie od narzędzi materialnych, nie zużywa się ona przez częste stosowanie, ale przeciwnie, rozwija się przez ciągłe i pilne uprawianie dowolnej innej nauki." (ze Wstępu)

Czy filozofia jest nam potrzebna? A jeżeli tak – to czy nie jest za trudna? Prof. Dłubacz w poniższej książce pokazuje, że jest wręcz odwrotnie i że bez filozofii nie da się zrozumieć człowieka, jego sensu istnienia. Filozofia to bowiem nic innego jak szukanie odpowiedzi na najbardziej podstawowe pytania ludzkiego bytowania. Kto nas stworzył? Dokąd zmierzamy? Jaka jest prawda? Wszyscy ludzie myślący od czasu do czasu zadają sobie te pytania i dlatego też wszyscy – przynajmniej w pewnym sensie – jesteśmy filozofami. A tym samym ta książka jest dla każdego z nas. Tym bardziej, że jest napisana w zrozumiałym stylu.

Jaką koncepcję człowieka wytworzyli francuscy rewolucjoniści? O dziwo, mało kto stawia takie pytanie, a przecież powinna być to kwestia pierwszorzędnej wagi dla każdego, kto dostrzega sens w zastanawianiu się nad „prawami człowieka”, których ustanowienie przypisywane jest Rewolucji. Takie właśnie pytanie sobie zadałem w związku z wykonywanym przeze mnie zawodem historyka prawa, jednocześnie przeczuwając już na samym początku, iż rzeczywistość, która roztacza się przed czytelnikiem dzięki choćby pobieżnej lekturze mało znanych źródeł historycznych, skłania do zanegowania oficjalnego przekazu, bardzo rozpowszechnionego wśród prawników, ale również wśród historyków, „literatów”, filozofów i politologów. Bo oto spontanicznie okazuje się, że mamy do czynienia z tematem „transdyscyplinarnym”. (…)

Książka o największych dylematach filozofii politycznej, źródłach współczesnych tradycji politycznych oraz praktycznych skutkach dobrego i złego korzystania z dawnych idei i ich nowych interpretacji.

Po książkę „Filozofia jest ciekawa” powinni sięgnąć uczniowie, nauczyciele i wszyscy, którzy „lubią myśleć”.