Myśl narodowa

Niemcy, Rosja i kwestia polska to cenne dzieło Romana Dmowskiego (1864-1939), wybitnego męża stanu, polityka i przywódcy ruchu narodowego. Autor przedstawił w sposób syntetyczny sprawę odzyskania niepodległości przez Polskę na tle zmieniającej się sytuacji międzynarodowej. W swoim głównym zarysie książka ta pozostaje nadal aktualna.

Autor zanalizował przyczyny kryzysu gospodarczego, zapoczątkowanego na giełdzie nowojorskiej w 1929 roku, który wówczas wstrząsnął gospodarką światową. Przedstawił również zmiany gospodarcze i polityczne, spowodowane tym kryzysem w Polsce i na świecie. Ukazał działalność ruchów narodowych w najbardziej rozwiniętych krajach świata oraz rolę masonerii w gospodarce światowej i w polityce. Większość zdefiniowanych przez Romana Dmowskiego mechanizmów działań politycznych ma ponadczasowy charakter i może posłużyć do rozpoznania obecnej sytuacji społecznej, gospodarczej i politycznej.

Postulatem idei narodowej — pisze autor — jest wiara w naród, w jego wartości, w jego moc twórczą. Nie można być nacjonalistą, gdy się w swój naród nie wierzy. Nie dokona się niczego wielkiego, jeżeli najsłuszniejsze nawet hasła i plany nie uruchamiają sił narodu, nie budzą ich i nie mnożą.

Pracę Polityka polska i odbudowanie państwa Roman Dmowski (1864-1939) napisał w latach 1923-1924, a wydane zostało po raz pierwszy w 1925 roku. Zaletę tej książki stanowi warstwa dokumentacyjna wraz z aneksami. Roman Dmowski był głównym delegatem odrodzonej Polski na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku i miał wraz z kierowanym przez siebie ruchem narodowym główną zasługę w odzyskaniu prawie w całości ziem zaboru pruskiego.
Dzieło Romana Dmowskiego obejmuje lata I wojny światowej oraz okres intensywnych zabiegów politycznych i dyplomatycznych w trakcie konferencji pokojowej w Paryżu

Roman Dmowski w tym dziele przedstawił pogłębioną i wnikliwą analizę sytuacji gospodarczej i politycznej Polski po uzyskaniu niepodległości, która ukazana została na tle kryzysu gospodarki światowej lat trzydziestych oraz przedstawił stosunki polsko-rosyjskie i polsko-niemieckie w tym okresie. Bardzo interesująco została ukazana kwestia ukraińska oraz problemy Ukrainy w polityce niemieckiej i rosyjskiej w kontekście polityki światowej oraz ówczesnej sytuacji w Polsce. Również z dużym znawstwem tematu zaprezentowana została kwestia żydowska w Polsce oraz w szerszym kontekście sytuacji międzynarodowej.

Roman Dmowski (1864-1939), jeden z najwybitniejszych polityków polskich i mężów stanu XX wieku, w Upadku myśli konserwatywnej w Polsce, zdefiniował patriotyczne obowiązki Polaków oraz program i zadania, stojące przed narodem polskim i narodową demokracją na przełomie XIX i XX wieku. Program polityczny opracowany przez Romana Dmowskiego stanowi rzadki fenomen w dziejach myśli politycznej, gdyż po przeszło stu latach od sformułowania, pozostał nadal w głównym zarysie w pełni aktualny.

W prezentowanej pracy autor ukazał działalność konserwatystów polskich na tle myśli konserwatywnej w Europie, porównując z programem i działalnością narodowej demokracji.

W napisanej pod pseudonimem powieści W połowie drogi Roman Dmowski ukazał w przejrzysty sposób sytuację w Polsce po przewrocie majowym w 1926 r. Oparta o realia tamtego okresu książka pozwala zrozumieć, do czego prowadziłla działalność obozu sanacyjnego w okresie międzywojennym. Autor sprecyzował zadania stojące przed ruchem narodowym w dziele budowy silnej Polski. Wiele ówczesnych poglądów autora znajduje potwierdzenie w obecnej sytuacji w Polsce.

Wydana w 1927 roku rozprawa Kościół, naród i państwo w znacznym stopniu przyczyniła się do odrodzenia religijnego wielu pokoleń Polaków. W swoim głównym zarysie dzieło Dmowskiego pozostaje nadal aktualne w sytuacji, gdy po kilkudziesięciu latach Polska odzyskuje suwerenność, a naród polski swoją tożsamość. W tym przełomowym dla naszego kraju okresie, gdy decyduje się kształt ustrojowy państwa, gdy rozstrzyga się jakie miejsce zajmie w nim Kościół Katolicki, a jednocześnie musiał długo czekać na ratyfikację podpisany kilka lat temu konkordat, rozprawa Dmowskiego zachęca do głębszej refleksji.

Prawa strona literatury, rozumiana przez Urbanowskiego jako kolekcja tekstów zaświadczających o poglądach i postawach przedstawicieli wydzielonej przezeń "formacji intelektualnej" (i artystycznej), odwiedzana była przez znawców literatury współczesnej znacznie rzadziej niż "strona lewa", która w czasach PRL-u – nawet w swych miernych dokonaniach – została szczegółowo opisana. Maciej Urbanowski przezwycięża uprzedzenia, proponuje próby empirycznych sprawdzeń. Uważnie czyta i przegląda teksty pisarzy o orientacji prawicowej. Materiał jest bogaty i zróżnicowany, przeto tworzona panorama okazuje się rozległa. Walorów poznawczych tego zbioru szkiców nie da się zakwestionować”.

Ruch Narodowy to ponad stuletnia tradycja polityczna i ideowa, czerpiąca z najdawniejszych tradycji historycznych i politycznych Polski, począwszy od pierwszych Piastów, zakorzeniona w słowiańskim i chrześcijańskim dziedzictwie naszych przodków. To idea osadzona głęboko w tradycji antycznej Grecji, starożytnego Rzymu oraz pismach ojców Kościoła rzymskokatolickiego.

„Był bodaj jedynym profesorem uniwersyteckim w II Rzeczypospolitej, który publicznie deklarował poparcie dla działającego nielegalnie Obozu Narodowo-Radykalnego, w tym dla jego najskrajniejszego odłamu – Falangi."

Wielki polski patriota, działacz Ruchu Narodowego Adam Doboszyński w swej książce pt. ''Ustrój państwa narodowego'' przytacza niezwykle mądre spostrzeżenia św. Tomasza z Akwinu dotyczące porządku ustrojowego w państwie. Ład społeczny winien opierać się według niego na dwóch filarach: ''porządku dwoistym'' (''duplex ordo'') oraz ''ustroju złożonym'' (''regimen commixtum''). ''Porządek dwoisty'' to według Doboszyńskiego posłuch obywateli wobec władzy i zespolenie obywateli między sobą. Tak zespolone społeczeństwo może według św. Tomasza budować ustrój polityczny złożony z najlepszych elementów monarchii, arystokracji oraz demokracji, czyli ''ustrój złożony''. Św. Tomasz słusznie zauważa, że oligarchia, monarchia czy demokracja w czystej postaci nie są ustrojami doskonałymi; znacznie korzystniejsza dla narodu jest ich synteza polegająca na połączeniu najlepszych cech tych trzech form ustrojowych.