Myśl wolnościowa

Profesor Lawrence Reed wybrał świetne, zwięzłe, konkretne teksty obalające najbardziej pospolite mity na temat kapitalizmu i stworzył zbiór,w którym bezlitośnie obnażają nonsens lewicowych zarzutów wobec kapitalizmu. Autor z łatwością demaskują błędy w rozumowaniu socjaldemokratów – obłudę tych cwanych oraz ignorancję tych naiwnych.

Renomowany psycholog Jordan Peterson, mający w swoim dorobku naukowym publikacje, które wpłynęły na współczesne rozumienie osobowości, przez wielu uznawany jest za jednego z najważniejszych myślicieli naszych czasów. Jego wykłady obejmujące tematykę od mitologii i opowieści biblijnych, przez ewolucję, po relacje miłosne i wychowanie dzieci przyciągnęły dziesiątki milionów słuchaczy na całym świecie. W dobie galopujących zmian i polaryzującej polityki jego przekaz podkreślający wartość osobistej odpowiedzialności i tradycyjnych mądrości życiowych trafił społeczeństwo w czuły punkt.

Książka An Enemy of the State: the Life of Murray N. Rothbard Justina Raimondo jest, do tej pory, jedyną biografią Murraya N. Rothbarda — najważniejszej postaci w historii ruchu wolnościowego i libertariańskiego. Jest ona tym bardziej cenna, że autor książki był przyjacielem Rothbarda i miał dostęp do całej jego prywatnej korespondencji. Koncepcja libertarianizmu wciąż jest słabo znana szerszemu gronu Polaków, choć to wspaniała idea głosząca wolnościowe hasła. Chcemy, aby to się zmieniło, a Murray N. Rothbard — nietuzinkowy ekonomista, filozof, historyk, działacz, publicysta — stał się postacią obecną w powszechnej świadomości Polaków.

Eseje zebrane w tym tomie dotyczą zagadnień pozornie bardzo zróżnicowanych, mam jednak nadzieję, że czytelnik szybko zauważy, iż większość z nich traktuje o problemach ściśle ze sobą związanych. Kwestie przebiegające od filozofii moralnej po metody nauk społecznych, od problemów polityki ekonomicznej po czystą teorię ekonomiczną są w większości tych esejów ujęte jako różne aspekty tego samego centralnego problemu. Związki te najłatwiej zauważyć w sześciu pierwszych esejach, jednak w pewnej mierze także trzy dalsze, poruszające problem rachunku ekonomicznego w socjalizmie, można uznać za zastosowanie tych samych idei do konkretnego problemu – choć kiedy je pisałem, nie całkiem jeszcze postrzegałem je w tym świetle. Jedynie trzy ostatnie traktują nieco o innych szczegółowych kwestiach teorii czy polityki; ponieważ jednak uważam, że ich problematyka będzie w przyszłości dyskutowana jeszcze gruntowniej niż dotychczas, wykorzystałem sposobność, by udostępnić je czytelnikom w wygodniejszej, książkowej formie. (...)

Friedrich von Hayek, 1947 rok.

Trzymamy w ręku książkę, która jest jednym z najważniejszych dzieł współczesnej humanistyki, nie tylko polskiej. Wybitny uczony i pisarz, wielki erudyta, prof. Wojciech Roszkowski, dokonuje w niej bilansu naszej cywilizacji. Bilans to dramatyczny. Upadek zachodniej kultury, do której przecież i my, Polacy, należymy, wieszczono co prawda już sto lat temu, ale wówczas była to bardziej przepowiednia niż udokumentowana teza. Dziś nasze wielowiekowe dziedzictwo zostało przez elity europejskie oraz amerykańskie w całości odrzucone, co uznaje się za wyraz… postępu.

W książce Krótka historia wolności libertariańscy profesorowie David Schmidtz i Jason Brennan analizują różne aspekty tego ulotnego ideału. Lektura pozwala czytelnikowi zapoznać się z dziejami wolności religijnej, osobistej oraz handlu, relacji między wolnością a praworządnością, a także spojrzeniem współczesnej nauki na ograniczenia wolności natury psychologicznej.

O duchu i naturze rewolucji – wybór pism Edmunda Burke’a (1729-1797), jednego z najwybitniejszych myślicieli w dziejach Europy, uchodzącego za „ojca” współczesnego konserwatyzmu. Zawiera publikowane po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu teksty, w których przedstawił on swoje fundamentalne rozważania o angielskiej konstytucji i gospodarce, prawach kolonistów północnoamerykańskich i irlandzkich katolików, rewolucji francuskiej i polityce europejskiej. Znalazł się wśród nich także list Burke’a – wielkiego admiratora Konstytucji 3 maja – do króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Prace te niezmiennie stanowią ideowy fundament i punkt odniesienia dla kolejnych pokoleń konserwatystów i klasycznych liberałów.

Jeśli wierzyć codziennym serwisom informacyjnym, świat wali się na naszych oczach. Gdzie nie spojrzeć – problemy: postępująca polaryzacja polityczna, wojny, terroryzm, nierówności, ubóstwo, zmiany klimatu. Media informacyjne mówią jasno: jest źle, a będzie tylko gorzej.

Żyjemy w dziwnych i niepewnych czasach, które z pewnością przyniosą jedno: przyszłość inną od tej, jaką wyobrażaliśmy sobie dotychczas. Przesunięcie opinii publicznej, praktyki środowisk lewicowych, zwiększanie kontroli państwowej, wojna kulturowa – to zmartwienia, które leżą na sercu każdego prawicowca. W tym Grzegorza Brauna, który nie omieszkał wyraziście przedstawić swojego stanowiska na najważniejsze obecnie tematy społeczno-kulturowo-polityczne.

Prowokacyjna, pełna przykładów historycznych jak i współczesnych, napisana z bezwzględną logiką a także z wielką pasją. Obok To NIE musi być państwowe nie można przejść obojętnym. Tę książkę trzeba przeczytać, głęboko przemyśleć przykłady, które najpewniej wywrócą do góry nogami nasze wyobrażenie o instytucji państwa i niepodważalnym dogmacie, że niektóre dziedziny życia ex definitione muszą być państwowe.

Polecam lekturę tym wszystkim, którym bliski jest aforyzm Stanisława J. Leca, że „Z jednego systemu nie wydobędziemy się długo: ze słonecznego”.

Andrzej Sadowski (Centrum im. Adama Smitha)

Krótka historia człowieka to kolejna książka Hansa-Hermanna Hoppego, która zarówno w sposobie argumentacji, jak i treści argumentów przełamuje wiele współczesnych polityczno-poprawnościowych mitów i wymyka się tradycyjnym podziałom czy to na poszczególne nurty myśli politycznej, czy to na dyscypliny naukowe. Jeden z takich niekonwencjonalnych aspektów filozofii politycznej Hoppego starałem się choć trochę przybliżyć: tezę o prakseologicznej, socjologicznej i kompatybilności anarchokapitalizmu i konserwatywnego ładu kulturowo-moralnego.

„A niby do czego mi się to przyda?” – to pytanie zadawane przez wielu poirytowanych uczniów i studentów. Niestety niewielu rodziców, nauczycieli i wykładowców potrafi udzielić na nie konstruktywnej odpowiedzi. Zakłopotanie opiekunów podpowiada nam, że uczniowie i studenci mają powody, by marudzić.

Z drugiej strony wymagającym rodzicom, którzy do znudzenia powtarzają dzieciom: „Ucz się pilnie i skończ porządne studia, a znajdziesz dobrą pracę”, też trzeba przyznać rację. Dane mówią bowiem jasno – statystycznie rzecz biorąc im lepsze wykształcenie tym wyższe zarobki.

Jak rozwikłać tę zagadkę? Skoro większość materiału nauczanego w szkołach jest kompletnie nieprzydatna, dlaczego pracodawcy płacą więcej tym, którzy pilnie się go uczyli? A może wartość dyplomów nie leży w nauczanym w szkołach materiale, lecz gdzie indziej? Czy w takim razie jako społeczeństwo nie dopuszczamy się gigantycznego marnotrawstwa czasu i zasobów?