Szkoła austriacka

Książka ta stanowi I część magnum opus Reismana, jakim jest wspomniana Kapitalizm – traktat ekonomiczny, której poszczególne części ukazywać się będą na łamach Fijorr Publishing. W czasach ekonomicznej ignorancji i zakłamania, kiedy winą za kryzysy gospodarcze wywołane przez państwo obarcza się kapitalizm i przedsiębiorców, warto przypomnieć zasady, na jakich opiera się wolny rynek i prosperity gospodarcza. Mało kto robi to tak przystępnie i tak uczciwie jak właśnie George Reisman.

Anty-Lewiatan. Doktryna polityczna i prawna Murraya Newtona Rothbarda autorstwa dr. Radosława Wojtyszyna jest świetnie zorganizowanym i kompetentnym przewodnikiem po myśli amerykańskiego filozofa, ekonomisty i publicysty i z pewnością może służyć za cenne narzędzie dla osób, które chcą pogłębić i uporządkować swoją wiedzę o libertarianizmie.

Książka Marksizm. Krytyka zbiera w jednym tomie interpretację i krytykę myśli marksistowskiej z perspektywy ekonomii, filozofii i historii idei. Zasadniczą część książki stanowią trzy eseje nieżyjących już ekonomistów reprezentujących trzy pokolenia austriackiej szkoły ekonomii.

Carl Menger zrewolucjonizował w 1871 r. ekonomię, kiedy w dziele Zasady ekonomii przedstawił nowatorską teorię wyceny dóbr. Ceny dóbr według Mengera zależą od wartości, jaką konkretnym, marginalnym jednostkom dobra przypisują uczestnicy wymian rynkowych. Ta obserwacja stała się podstawą współczesnej ekonomii. Ponadto specyficzny sposób uprawiania ekonomii, jaki stworzył Menger, zapoczątkował całą osobną tradycję naukową nazywaną austriacką szkołą ekonomii.

W książce 15 wielkich austriackiej szkoły ekonomii Randall Holcombe zebrał teksty wybitnych ekonomistów austriackich na temat… innych wybitnych ekonomistów austriackich.

W efekcie powstał przegląd czołowych prekursorów, twórców i reprezentantów ASE. W kolejnych rozdziałach poznajemy (zaskakująco ciekawe) życiorysy ekonomistów oraz przede wszystkim wkład, jakim każdy z nich wzbogacił austriacką myśl ekonomiczną.

Roland Baader w przystępny i praktyczny sposób wyjaśnia czytelnikom prawdziwą istotę inflacji, która jest niczym innym jak rodzajem wyjątkowo perfidnego i podstępnego podatku stosowanego przez rządzących gdy wszystkie inne metody grabieży okazują się niewystarczające. 

Austriacki ekonomista stanowczo odrzuca marksistowski wymysł, że nazizm był wyrazem monopolistycznego kapitalizmu. Wręcz przeciwnie, nazizm stanowił odmianę socjalizmu: zachowano formę własności prywatnej, jednak kontrolę i planowanie przekazano w ręce państwa.

Teoria austriacka stała się atrakcyjna także dla zwykłych inwestorów, takich jak ty czy ja. Dzięki przejrzystym mechanizmom, uwolnieniu się od arbitralnych sądów wartościujących, a przede wszystkim dlatego, że zwolennicy szkoły austriackiej dostrzegają w gospodarce jej głównego aktora, czyli pracownika, przedsiębiorcę, człowieka i związane z jego funkcjonowaniem mechanizmy: konkurencję, wolny wybór, rzadkość dóbr itp. rynek papierów wartościowych przestaje być zestawem wykresów czy indeksów i staje się obrazem działania ludzi. W książce Taghizadegana, przewidzianej właśnie dla zwykłych inwestorów, widać to szczególnie wyraźnie. Nie trudno więc zrozumieć, dlaczego ekonomia austriacka staje się z miesiąca na miesiąc coraz bardziej popularna, a książki wykorzystujące ją do analizy rynku papierów wartościowych, nieruchomości czy metali szlachetnych są wręcz rozchwytywane.

Eseje zebrane w tym tomie dotyczą zagadnień pozornie bardzo zróżnicowanych, mam jednak nadzieję, że czytelnik szybko zauważy, iż większość z nich traktuje o problemach ściśle ze sobą związanych. Kwestie przebiegające od filozofii moralnej po metody nauk społecznych, od problemów polityki ekonomicznej po czystą teorię ekonomiczną są w większości tych esejów ujęte jako różne aspekty tego samego centralnego problemu. Związki te najłatwiej zauważyć w sześciu pierwszych esejach, jednak w pewnej mierze także trzy dalsze, poruszające problem rachunku ekonomicznego w socjalizmie, można uznać za zastosowanie tych samych idei do konkretnego problemu – choć kiedy je pisałem, nie całkiem jeszcze postrzegałem je w tym świetle. Jedynie trzy ostatnie traktują nieco o innych szczegółowych kwestiach teorii czy polityki; ponieważ jednak uważam, że ich problematyka będzie w przyszłości dyskutowana jeszcze gruntowniej niż dotychczas, wykorzystałem sposobność, by udostępnić je czytelnikom w wygodniejszej, książkowej formie. (...)

Friedrich von Hayek, 1947 rok.

Jest to pierwsza i najważniejsza książka tzw. szkoły austriackiej, której autor urodził się w Nowym Sączu, a doktoryzował na krakowskiej Alma Mater. Menger Zasadami dokonał przewrotu Kopernikańskiego w ekonomii. Książka zmieniła spojrzenie na współczesną ekonomię, a jej autor uchodzi, coraz częściej, za najwybitniejszego ekonomistę w dziejach. Ironią jest to, że nawet dzisiaj, po tylu latach, praca Mengera wabi swoją świeżością spojrzenia, jest odkrywcza, a jej logika przystępna i jakże zdroworozsądkowa.