Wspomnienia - do 1918 roku

Jedno z najlepszych źródeł do poznania życia polskiego w tragicznych chwilach końca XVIII wieku. Autor jako naoczny uczestnik rozbiorów Polski i życia politycznego oraz towarzyskiego ówczesnych Polaków barwnie i obiektywnie opisuje zdarzenia ze swojego życia. "A że to były czasy rozkładu w narodzie i jego upadku politycznego, tem większa z nich płynie nauka, tem więcej dostarczają one matryału do rozpamiętywań i wniosków".

„W trzech wojnach. Wspomnienia” – to pamiętniki Romana Potockiego urodzonego w 1893 roku, starszego syna Józefa Potockiego oraz Heleny z Radzi­wiłłów z linii nieświeskiej, córki ordynata Antoniego i Marii z francuskiego rodu Castellane z Prowansji.

Wspomnienia najstarszego z braci Starzyńskich - Romana, "Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914-1918", to książka wspaniała. Opowiada o młodym człowieku, idealiście oddanym idei niepodległościowej idącemu na wojnę wbrew swojemu słabemu zdrowiu. Poznajemy go od lat jego wczesnej młodości w zaborze rosyjskim, śledzimy jego losy w Krakowie, a potem na froncie. Obserwujemy jak dojrzewa intelektualnie i politycznie. Widzimy, jaki wpływ wywiera na niego postać Komendanta - Józefa Piłsudskiego.

Dzieło Rufina Piotrowskiego zawiera wiele cennych informacji dotyczących Syberii, zesłańców, rosyjskiej administracji oraz ludów koczowniczych zamieszkujących opisywane tereny.

Witkiewicz jest ważny dla polskiego romantyzmu, pozytywizmu i Młodej Polski. Jest ważną postacią dla historii literatury, sztuki czy etnografii, krajoznawstwa, dla polskiej kultury. Świadectwem tego wszystkiego są jego "malarskie" opisy Tatr (cenione przez wszystkich tych, którzy zajmowali się tematem gór w literaturze) oraz ludoznawcze opisy górali (pomimo tego, a może też dzięki temu, że zostali oni przez autora zmitologizowani) zawarte w pracy Na przełęczy.

Od najmłodszych lat była przygotowywana do roli królowej, właściwie nie znała innego życia niż monarsze, ze sztywną etykietą i przypisanymi rolami. Do tego wszczepiona przez męża pracowitość i rzetelność na całe 60 lat panowania skazały ją na życie pełne trudów dnia codziennego. Wykonywała je jednak bez skarg, sumiennie aż do ostatniego dnia władania – to właśnie znaczy wiktoriański.

To jest opowieść o Tomaszu Zanie urodzonym na Wileńszczyźnie w 1902 r. – ostatnim z rodu – którego życiorys wpisał się w wielką historię Polski XX w., a jednocześnie zamknął się w historii ostatniego pokolenia Polaków, żyjącego na Kresach. To także opowieść o ziemiańskich rodach kresowych Zanów, Dowgiałłów czy Broel-Platerów, którzy przetrwali w pamięci bohatera opowieści.