Henryk Kiereś - Człowiek i cywilizacja

Na treść książki "Człowiek i cywilizacja" składają się trzy zagadnienia - filozofia, życie społeczne i sztuka, które łączy tytułowy problem: wpływu cywilizacji jako metody życia społecznego na osobę. Wpływ ten ujawnia się w różnych dziedzinach życia ludzkiego: w nauce, moralności, sztuce i religii, i w życiu każdego człowieka, bo - jak pisze Autor - człowiek będąc w społeczności „żyje według określonej metody (ustroju) i właśnie ta metoda rzeźbi osobowe oblicze i kształtuje w człowieku tzw. drugą naturę". Namysł nad podstawami cywilizacji, ich zmaganiami i skutkami tych zmagań dokonuje się z perspektywy filozofii mądrościowej (fundamentu kultury europejskiej), której owocem jest rozumienie człowieka i celu jego życia realizowanego w danej cywilizacji. W książce ponadto o kryteriach wychowania, utopii w edukacji, podstawach demokracji i o patriotyzmie. Przenikliwa analiza, jasna prezentacja zagadnień i oryginalny sposób ich rozwiązania ujawniają głęboką wiedzę Autora i zdolność porządkowania wielości problemów, zgodnie z zadaniem filozofa zawartym w powiedzeniu sapientis est ordinare (rzeczą mędrca jest porządkować). W chaosie refleksji nad kulturą książka "Człowiek i cywilizacja" wyróżnia się ładem płynącym z tego, że kultura jest ze swej istoty jednością wielu porządków. Dzięki temu Czytelnik może dogłębnie poznać i rozumieć jej podstawy. 

„(...) dzieje ludzkie są areną śmiertelnych zapasów pomiędzy cywilizacjami. Każda z nich jest z istoty ekspansywna i dąży do wyłączności, a jest tak dlatego, bowiem cywilizacje różnią się pomiędzy sobą, a człowiek nie może być cywilizowany na dwa czy trzy sposoby jednocześnie. Wspomniane zapasy przybierają formę krwawych wojen lub przewrotów czy rewolucji, ale toczą się także bezkrwawo i w sposób utajony, np. za sprawą ekspansji ekonomicznej i lansowania określonego stylu życia, który burzy tradycję; za sprawą rzekomego postępu w sztuce, czyli bezkrytycznego naśladowania obcych cywilizacyjnie i płytko branych wzorców artystycznych; pod wpływem presji mass-mediów, które gonią za sensacją i cywilizacyjnym dziwactwem, czy wreszcie za sprawą ideologicznego naporu na centra edukacyjne, a przede wszystkim na uniwersytety. Zapasy cywilizacyjne toczą się nieustannie, także dziś, tu i oto. Stoimy zatem przed powinnością rozumienia samych siebie i naszej kultury, a przede wszystkim - rodzimej cywilizacji oraz innych cywilizacji, ich zalet i niedostatków. Rozumienie jest najwyższym aktem poznawczym człowieka, a polega ono na znajomości ostatecznych (pierwszych) przyczyn świata osób i rzeczy". (ze Słowa wstępnego Autora)

HENRYK KIEREŚ jest filozofem i polonistą. Ukończył filologię polską na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1971) i filozofię teoretyczną na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1976). Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie filozofii uzyskał na Wydziale Filozofii KUL na podstawie pracy Teoria przeżycia estetycznego w ujęciu analityków (1983). Habilitował się w oparciu o rozprawę Czy sztuka jest autonomiczna? W związku z tzw. antysztuką (1994). Jest kierownikiem Katedry Filozofii Sztuki KUL, członkiem Towarzystwa Naukowego KUL, członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu (oddział Societa Internazionale Tommaso d'Aquino), członkiem Komitetu Naukowego Powszechnej encyklopedii filozofii, przewodniczącym Komitetu Naukowego Encyklopedii „Białych Plam". Jest autorem licznych monografii, artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz haseł encyklopedycznych. Opublikował m.in.: Spór o sztukę (Lublin 1996), Sztuka wobec natury (Warszawa 1997, Radom 2001), Służyć kulturze (Lublin 1998), Co zagraża sztuce? (Lublin 2000, 2004), Trzy socjalizmy. Tradycja łacińska wobec modernizmu i postmodernizmu (Lublin 2000), U podstaw życia społecznego. Personalizm czy socjalizm (Radom 2001), Człowiek i sztuka. Antropologiczne wątki problemu sztuki (Lublin 2006).