John H. Mearsheimer, Sebastian Rosato - Jak myślą państwa. Racjonalność w polityce zagranicznej

Zrozumienie mechanizmów funkcjonowania polityki międzynarodowej wymaga zgłębienia procesów decyzyjnych najważniejszych przywódców globu. Dominujące teorie w dziedzinie stosunków międzynarodowych zakładają racjonalność tych decyzji, choć nie wszyscy naukowcy podzielają ten pogląd. Zagadnienie to jest kluczowe zarówno dla analizy, jak i realizacji polityki na arenie międzynarodowej - możliwość przewidywania i interpretacji działań polityków zależy bowiem od założenia, że kierują się oni racjonalnymi przesłankami.

Czy polityka międzynarodowa jest racjonalna? 

Autorzy książki Jak myślą państwa wydawnictwa Prześwity definiują racjonalność w kontekście polityki międzynarodowej jako podejmowanie decyzji w oparciu o przemyślany proces oraz wiarygodne teorie tłumaczące funkcjonowanie świata. Na podstawie tych kryteriów, obaj naukowcy twierdzą, że państwa w przeważającej mierze działają racjonalnie, nawet jeśli nie zawsze osiągają zamierzone cele. W swojej argumentacji odwołują się do wydarzeń historycznych, obejmujących pierwszą i drugą wojnę światową, okres zimnej wojny oraz czasy po jej zakończeniu. Analizują oni kluczowe decyzje podejmowane przez liderów różnych epok, w tym George'a W. Busha i Władimira Putina, oceniając racjonalność ich postępowania w kontekście znaczących wydarzeń dziejowych.

Dzięki świeżemu i wszechstronnemu podejściu do tego fundamentalnego zagadnienia, badacze przedstawiają mechanizmy myślenia kluczowych przywódców oraz wskazują metody prowadzenia własnej polityki w środowisku międzynarodowym.

Jak myślą państwa - recenzje

Kolejna z ważnych i potrzebnych prac J. J. Mearsheimera, który tym razem wraz ze swoim współautorem wziął na warsztat temat racjonalności działań państw, a szczególnie ich przywódców. Książka tym potrzebniejsza w dobie silnego utożsamiania zasadności konkretnych decyzji podejmowanych przez liderów państw z ich oceną moralną, zresztą czysto subiektywną. Niestety nadal powszechnie łączymy uznanie racjonalności danych kroków z naszą ich akceptacją. Praca ta pomoże zachwiać tym sposobem myślenia.  
- Michał Nowak, analityk ds. międzynarodowych, Nowy Ład

Czy państwa są racjonalne? A może muszą być za takie uznawane, żeby ułatwić nam analizę rzeczywistości międzynarodowej? Przeczytajcie książkę duetu Mearsheimer-Rosato i spróbujcie odpowiedzieć na te pytania. Choć w świetle postępów w innych dziedzinach nauki poglądy autorów na racjonalność państw bywają nieaktualne, jest to nadal dobry punkt wyjścia do szerszej refleksji na temat stosunków międzynarodowych i tego, w jakim stopniu rządzi nimi rozum, a w jakim chaos i niepewność.
- dr Karol Wasilewski, ekspert ds. międzynarodowych Polskiego Towarzystwa Studiów nad Przyszłością, analityk w 4CF The Futures Literacy Company i założyciel Instytutu Badań nad Turcją.

John Mearsheimer i Sebastian Rosato pokazują, jak mocarstwa nieustannie rywalizują o bezpieczeństwo i potęgę. Opieranie polityki zagranicznej na założeniu, że przeciwnik jest irracjonalny, prowadzi do nieszczęść, których przykładem może być wojna na Ukrainie. Przystępowanie do tak poważnych działań jak wojna w Iraku bez racjonalnego namysłu i rzetelnej dyskusji to proszenie się o katastrofę. Jest to mocna i ważna lektura oraz apel do tych, którzy odpowiadają za politykę zagraniczną mocarstw, aby podejmowali racjonalną deliberację i starali się także zrozumieć racjonalny punkt widzenia swych rywali.
- Jeffrey D. Sachs, profesor Uniwersytetu Columbia

Autorzy rozprawiają się ze skłonnością do postrzegania przeciwników i agresorów jako nieodmiennie »irracjonalnych«. Co równie ważne, przekonują, że tradycyjne wyobrażenia o racjonalności nie nadają się do analizy większości decyzji politycznych. Jest to książka, której żaden poważny badacz stosunków międzynarodowych nie może zignorować.
- Stephen M. Walt, profesor w Harvard Kennedy School

W stosunkach międzynarodowych jest tyle konfliktów i zniszczenia, że łatwo można dojść do wniosku, iż postępowaniem państw rządzą uprzedzenia, chaos, głupota i emocje. Tak jednak nie jest – twierdzą Mearsheimer i Rosato. Polityka zagraniczna – przekonują – niemal zawsze kształtowana jest w drodze uporządkowanych procedur decyzyjnych i w oparciu o wiarygodne teorie. Krótko mówiąc, państwa są podmiotami racjonalnymi. Argumentacja jest logiczna, a tezy poparte licznymi dowodami.
- John M. Owen IV, autor The Ecology of Nations

Żywo napisana i prowokująca książka. Przesłanie Mearsheimera i Rosato jest jednoznaczne: w warunkach wielkiej niepewności racjonalny przywódca, aby wyznaczać cele i kształtować działania państwa, musi opierać się na starannie skonstruowanym obrazie świata – nawet jeżeli historia pokazuje, że racjonalność strategiczna czasami prowadzi do wojen, porażek i sprawia, że państwa same działają na swoją szkodę.
- G. John Ikenberry, autor A World Safe for Democracy

Autorzy książki Jak myślą państwa

John J. Mearsheimer – profesor na Uniwersytecie w Chicago, gdzie został wyróżniony tytułem R. Wendell Harrison Distinguished Service Professor of Political Science. Autor książek Wielkie złudzenie. Liberalne marzenia a rzeczywistość międzynarodowa, Tragizm polityki mocarstw i Dlaczego politycy kłamią. Cała prawda o kłamstwie w polityce międzynarodowej.

Sebastian Rosato – profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Notre Dame. Autor książki Intentions in Great Power Politics: Uncertainty and the Roots of Conflict.