Pomysł książki pojawił się w czasie mojego dwuletniego grantu naukowego w Kanadzie. Zobaczyłem kraj, w którym ludzie odchodzą od Kościoła, nie ma powołań i pustoszeją seminaria, legalna jest aborcja do ostatniego dnia ciąży, legalne jest wspomagane medycznie samobójstwo i eutanazja; kraju, gdzie ostatnio zalegalizowana została marihuana, gdzie obowiązkowa jest edukacja seksualna. To co najsmutniejsze – zobaczyłem kraj z biernym społeczeństwem, które skupione jest na własnym dobrobycie i wygodzie.

Kiedy w 2015 roku opowiadałem księdzu z kościoła w Halifaksie o kościołach w Polsce pełnych zaangażowanych wiernych, czy o posiadających autorytet księżach, odpowiadał: „u nas też tak było 30 lat temu.” Każda moja uwaga, tak była przez niego kwitowana. Kiedy wybuchł w Polsce tzw. skandal pedofilski w Kościele, a autorytet i praca duszpasterska zostały zakwestionowane, zrozumiałem, że faktycznie podążamy za Zachodem. Pomyślałem, że muszę podzielić się tym, co wiem z nadzieją, że jednak można uchronić Polaków od katastrofy do której zmierzają społeczeństwa Zachodu.

Nieobliczalny eksperyment ma pomóc ludziom lepiej żyć. Książka jest napisana dla osób wykształconych, raczej dorosłych katolików, którzy mogą czuć się coraz bardziej niepewnie w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Silną stroną książki jest osadzenie w faktach. Nie jest to jedynie zapis moich obserwacji, przemyśleń czy intuicji. Cała praca zawiera ponad 600 odnośników do różnych źródeł informacji. Są więc liczby, wykresy, tabele potwierdzające szokujące często stwierdzenia.

Układ książki nie jest przypadkowy, Kościół omawiam jako ostatni, bo właśnie w nim i w odnowie duchowej, którą tylko Kościół może poprowadzić widzę nadzieję na przyszłość.

* * * 

Rozdział 1. Zdrowie: Dlaczego zachowujemy się jak owce prowadzone na rzeź?

Zaczynam tę książkę od tematu zdrowia, ponieważ zrozumienie mechanizmów dotyczących naszego zdrowia, może uratować nam życie. Im szybciej je zrozumiemy, tym lepiej. Czasami minuty mają znaczenie. Również chronologicznie instytucje opieki zdrowotnej są pierwszymi, z którymi stykamy się w naszym życiu, gdyż zwykle rodzimy się w szpitalach.

Głównym paradoksem związanym ze zdrowiem jest to, że pomimo bezprecedensowego rozwoju nauk i praktyki medycznej, mimo ciągłego przedłużania życia ludzkiego i zmniejszania śmiertelności niemowląt, rośnie liczba nowych poważnych problemów zdrowotnych.ⁱ Niektóre są wręcz następstwami wcześniejszych osiągnięć. Na przykład wydłużenie życia powoduje ujawnienie się chorób, które wcześniej były ukryte ze względu na większą śmiertelność. Nastąpiła zmiana charakteru chorób. Obecnie nie są wyzwaniem tak jak w przeszłości choroby zakaźne, ale nowe przewlekłe choroby cywilizacyjne, takie jak rak, cukrzyca, autyzm lub depresja. Tak jak każdy następny, rozpocznę ten rozdział od studium przypadku. Następnie opiszę szczegółowo wszystkie “osoby dramatu” i ich motywy, po czym podam praktyczne wskazówki i konsekwencje dla naszego codziennego życia. Na koniec przedstawię pierwszy model współzależności z pierwszymi dwudziestoma zawiłościami.

Studium przypadku: Autyzm w Brick Township

Rodzice zwykle nie są świadomi, kiedy rodzi się autystyczne dziecko. Dziecko może płakać bardziej niż inne dzieci; może przesypiać całą noc dużo wcześniej niż jego rówieśnicy. Jeśli mieli szczęście mieć zdrowe dziecko wcześniej, mają przynajmniej jakieś porównanie. Mogą szybciej zareagować i szukać pomocy. Niewielu lekarzy docenia jednak to jak dobrze matki, które spędzają czas z dziećmi, je znają. Objawy wątpliwe dla lekarza lub badacza są oczywiste dla matki, z tym zastrzeżeniem, że zwykle matka nie ma świadomości, że są to objawy choroby. Tylko umiejący słuchać lekarz może wykorzystać te cenne obserwacje.

Kiedy 16-miesięczna Alanna nie chciała ani chodzić, ani próbować mówić, jej matka Bobbie wiedziała, że coś jest nie tak, ponieważ mogła porównać jej rozwój ze starszą córką – Chelseaⁱⁱ. Kiedy miesiąc później dziewczynka zaczęła chodzić, rodzice odetchnęli z ulgą. Niestety problemy z mową nie ustępowały. Rozwój Alanny był znacznie wolniejszy niż jej siostry. Jej problemy z mową były w cieniu częstych infekcji ucha, którym towarzyszyły duże ilości antybiotyków i skończyły się umieszczeniem drenów w jej uszach. Ale uwagę matki zwróciły inne dziwne zachowania. Alanna zabierała pluszaki z kojca i układała je na podłodze, tylko po to, by odłożyć je tam z powrotem. Potem powtarzała czynność kolejny i kolejny raz. Pojawiało się coraz więcej zachowań, które wydawały się „dziwne”. Wydawało się, że nie odczuwa bólu i może wielokrotnie dotykać gorącej żarówki. Zamiast czytać książki, obdzierała okładki w miejscach, w których widziała jakiekolwiek uszkodzenia. Poza tym potrafiła płakać bez powodu nawet przez kilka godzin.

Kiedy nie zaczęła mówić w oczekiwanym przez lekarza momencie; rodzice zaczęli wieloletnie poszukiwania specjalisty, który mógłby im pomóc. Na początku, nikt nie był gotowy do postawienia jasnej diagnozy, która wyjaśniałaby, co i jak należy zrobić, by pomóc dziewczynce. Gdy pracownik Centrum Wczesnej Interwencji wspomniał o „tendencjach autystycznych”, jej matka, jak to coraz częściej ma miejsce, zaczęła od przeszukiwania Internetu. Chociaż wiele cech pasowało do opisu autystycznego dziecka, inne nie. Bobbie jak wiele matek próbowała zaprzeczyć trudnej do przyjęcia rzeczywistości. Co gorsza, pediatra, który opiekował się Alaną, nie chciał skierować jej do neurologa, aby ten postawił diagnozę. Jego ego najprawdopodobniej nie mogło znieść faktu, że psycholog z innej instytucji zauważył coś, czego on nie widział od trzech lat.

W końcu, w 1994 roku, w wieku trzech lat u Alany zdiagnozowano autyzm. Później to samo okazało z jej młodszym bratu Austinem. Ale jego stan okazał się jeszcze poważniejszy niż Alanny. Był agresywny, wymagał więcej uwagi i pomocy. W przeciwieństwie do Alany miał większe problemy szkolne. Po raz pierwszy powiedział „mama”, kiedy miał jedenaście lat po latach intensywnej terapii i ćwiczeń mowy i komunikacji. Tak więc Gallaghersowie mieli dwoje dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu i nie wiedzieli, dlaczego im się to przydarzyło. Gorąco zachęcam do przeczytania całej książki Bobby, aby zrozumieć, przez co przechodzą rodzice takich dzieci. Sue Miller w swojej powieści „Obrazki Rodzinne (ang. Family Pictures)” opisuje autystyczne dziecko jako „zwierzęce dziecko”. Nieodpowiednia metafora, jak się wydaje, pokazuje wagę problemów, z jakimi rodzice mają do czynienia.

Edukacja autystycznego dziecka wymaga prywatnych lekcji prowadzonych przez wysoko wykwalifikowanych ekspertów. Wymaga dużych pieniędzy i systemu, który może zapewnić taką pomoc na każdym poziomie edukacji. Przez patologie systemu opieki zdrowotnej, Bobby musiała obserwować miesiące pracy jednego specjalisty niszczone przez miesiące bezmyślnej interwencji drugiego, a wszystko kosztem jej dzieci. Kiedy dzielnie broniła prawa swoich dzieci do odpowiedniego wykształcenia, ostatecznie skończyła w sądzie, gdzie przez kilka lat starała się wyegzekwować swoje prawa obywatelskie i rodzicielskie. Bobby i jej wspierający mąż Bob są teraz bohaterami, ale prawdopodobnie żadna książka, ani raport nie oddadzą ogromu cierpienia jakiego doświadczyli. Patrzenie na cierpienie dziecka jest często trudniejsze niż odczuwanie bólu samemu. Empatia jest jednym z kluczowych elementów naszego człowieczeństwa. Nic więc dziwnego, że Bobby i Bob zrobili wszystko, aby zrozumieć chorobę i poznać możliwe sposoby leczenia. Bobby uczestniczyła w konferencjach na ten temat, kontaktowała się z najlepszymi specjalistami z dziedziny. Bardzo szybko stała się bardziej kompetentna niż profesjonaliści, którzy ją otaczali. W końcu stała się Licencjonowaną Terapeutką w dziedzinie Analizy Behawioralnej.

Ryszard Stocki – psycholog. Od 1992 r. konsultant i trener zarządzania. Autor pierwszej na świecie kategoryzacji patologii organizacyjnych, opublikowanej w pracy habilitacyjnej “Patologie organizacyjne – Diagnoza i Interwencja”. Obecnie głównym tematem jego badań jest styl życia i wpływ duzych międzynarodowych korporacji na zmiany w tym obszarze. Przez dwa lata prowadził badania spółdzielni w Kanadzie, na Saint Mary’s University, a następnie przez kolejny rok – w Hiszpanii na Uniwersytecie Mondragon. Praktycznym efektem tych prac są narzędzia pozwalające zdiagnozować stan organizacji (firm) oraz zagrożenia jakie mogą z nich płynąć dla ich członków i/lub pracowników. Są one dostępne w trzech językach na stronie http://myindex.stocki.org. Obecnie na kanale youtube „Nieobliczalny eksperyment” nagrywa filmy na temat współczesnych mitów. Jest członkiem założycielem Instytutu Karola Wojtyły – Fundacji Naukowej w Krakowie. Prywatnie jest mężem i ojcem ośmiorga dzieci oraz dziadkiem stale rosnącej liczby wnucząt :). Wędrówki po odludziach, kajakowanie, fotografowanie, tango, amatorskie stolarstwo czy ślusarstwo – to jego sposoby na aktywne spędzanie czasu wolnego.

Książka Ryszarda Stockiego jest bardzo niebezpieczna. Po pierwsze, można zaczytywać się w niej godzinami, bez końca, bo każdy poruszany temat pobudza potrzebę dalszego czytania. Ale główne niebezpieczeństwo jest związane z tym, że sami zaczynamy myśleć, i to krytycznie – o pułapkach cywilizacyjnych, w które tak łatwo daliśmy się złapać. 

Prof. Bolesław Rok, Akademia Leona Koźmińskiego