Jedynie prawda jest ciekawa! - Józef Mackiewicz

 

Karta Dużej Rodziny

Newsletter Multibook
Podaj swój adres e-mail, jeżeli chcesz otrzymywać informacje o nowościach i promocjach.
Kategorie
Produkty dnia
Dariusz Rozwadowski - Marksizm kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu AUTOGRAF
Dariusz Rozwadowski - Marksizm kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu AUTOGRAF

39,90 zł

Cena regularna: 44,90 zł

Najniższa cena: 39,90 zł
szt.
Pius IX. Ostatni papież-król
Pius IX. Ostatni papież-król

104,90 zł

Cena regularna: 110,00 zł

Najniższa cena: 110,00 zł
szt.
Radomir Nowakowski - Depopulacja. Polska i świat w obliczu katastrofy demograficznej
Radomir Nowakowski - Depopulacja. Polska i świat w obliczu katastrofy demograficznej

50,00 zł

Cena regularna: 59,90 zł

Najniższa cena: 59,90 zł
szt.
Patrick Wood - Technokracja i transhumanizm. Bliźniaki z piekła rodem
Patrick Wood - Technokracja i transhumanizm. Bliźniaki z piekła rodem

59,90 zł

Cena regularna: 69,00 zł

Najniższa cena: 69,00 zł
szt.
Józef Mackiewicz - Droga donikąd
Józef Mackiewicz - Droga donikąd

64,90 zł

Cena regularna: 74,90 zł

Najniższa cena: 74,90 zł
szt.
Flaga z godłem z 1919 roku
Flaga z godłem z 1919 roku

89,00 zł

Cena regularna: 100,00 zł

Najniższa cena: 90,00 zł
szt.
Św. Anzelm z Canterbury - O wcieleniu. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem?
Św. Anzelm z Canterbury - O wcieleniu. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem?

44,90 zł

Cena regularna: 49,90 zł

Najniższa cena: 49,90 zł
szt.
Władysław Konopczyński - Pierwszy rozbiór Polski
Władysław Konopczyński - Pierwszy rozbiór Polski

54,90 zł

Cena regularna: 59,00 zł

Najniższa cena: 40,00 zł
szt.
Nowości wydawnicze

ks. Michał Dłutowski – Świętość chrześcijanina

Wysyłka w: 24 godziny
Cena: 40,00 zł 40.00
ilość szt.

towar niedostępny

dodaj do przechowalni

Opis


Recenzja ks. prof. Jana Machniaka


1. Problem rozprawy doktorskiej

Rozprawa doktorska ks. mgr lic. Michała Dłutowskiego pt. „Świętość chrześcijanina. Studium na podstawie pism błogosławionego Michała Sopoćki” jest próbą całościowej analizy fundamentalnego dla teologii duchowości problemu świętości chrześcijanina w oparciu o pisma bł. ks. Michała Sopoćki, kierownika duchowego św. Siostry Faustyny Kowalskiej, który w swoim bogatym dorobku naukowym pozostawił konkretną wizję świętości chrześcijańskiej w kontekście tajemnicy Bożego Miłosierdzia. Problem świętości chrześcijanina, czyli dążenia do jedności z Bogiem należy do podstawowych, tematów duchowości chrześcijańskiej i obejmuje całość postaw ludzkich w dążeniu do pełni jedności z Tym, który jest początkiem i spełnieniem wszelkich aspiracji istoty stworzonej. Ukazywanie świętości chrześcijanina w kontekście tajemnicy Miłosierdzia Bożego ma szczególne znaczenie dla człowieka XXI wieku, który zatraca swoją godność w „misterium iniquitatis” stając się nową szansą odzyskiwania nadprzyrodzonej nadziei. Zasadniczy cel rozprawy doktorskiej stanowi analiza dorobku bł. ks. Michała Sopoćki w aspekcie dążenia chrześcijanina do świętości. Autor dysertacji jest świadomy, że najważniejszym dziełem bł. ks. Michała Sopoćki jest czterotomowe dzieło Miłosierdzie Boga w dziełach Jego Wyd. 2008).

Zebrany przez autora dysertacji materiał badawczy – pozycje ks. Sopoćki dotyczące miłosierdzia i opracowania dotyczące tajemnicy Bożego Miłosierdzia w teologii – gwarantuje, że jego analizy zostały dokonane na szerokim tle literatury teologicznej i dają podstawę do sformułowania ogólnych wniosków na temat świętości chrześcijanina w kontekście teologii Bożego Miłosierdzia. Należy również podkreślić odwagę Promotora rozprawy doktorskiej, ks. prof. UMK dr hab. Stanisława Suwińskiego, który właściwie ukierunkował analizy doktoranta i pomógł je doprowadzić do konstruktywnych wniosków.

2. Omówienie rozprawy

Autor rozprawy doktorskiej pt. Świętość chrześcijanina. Studium na podstawie pism błogosławionego Michała Sopoćki dokonał całościowej analizy problemu świętości chrześcijanina w dorobku teologicznym ks. Michała Sopoćki w oparciu o ideę Miłosierdzia Bożego jako przymiotu Boga, który wyprowadza człowieka z jego nędzy i braków.

Ks. Michał Dłutowski wskazał wyraźnie podstawy teologiczne do analizy problemu świętości chrześcijanina, która jest wynikiem poznania tajemnicy Boga bogatego w miłosierdzie i przyczynia się do wzrostu miłości i zjednoczenia z Nim. Swoje badania Autor dysertacji osadził w szerokim kontekście teologii powszechnego powołania chrześcijanina do świętości, czyli zjednoczenia z Bogiem. Autor rozprawy doktorskiej przedstawił też bogatą bibliografię przedmiotu obejmującą prace o ks. Michale Sopoćce i jego idei Bożego Miłosierdzia w aspekcie dążenia człowieka do świętości, na temat natury i istoty życia mistycznego (S. Urbański, M. Chmielewski, H. J. Ciereszko, J. Machniak, H. Wejman, M. Zajkowska). Skonfrontował myśl bł. ks. Michała Sopoćki z bogatą literaturą teologiczną dotyczącą teologii Bożego Miłosierdzia i powszechnego powołania do świętości. Pozwoliło to Autorowi dysertacji sformułować ogólne wnioski na temat świętości jako udziału chrześcijanina w życiu Boga i ukazać oryginalność myśli teologicznej kierownika duchowego Św. Siostry Faustyny Kowalskiej.

Problem pracy doktorskiej ks. mgr lic. Michał Dłutowski przedstawił w czterech rozdziałach ukazujących pewną dynamikę procesu świętości: od teologiczno-antropologicznych podstaw świętości, przez zagadnienie Miłosierdzia Bożego jako największego przymiotu Boga, poprzez dynamikę rozwoju świętości aż po środki świętości.

W omawianiu rozprawy doktorskiej należy więc najpierw podkreślić, że świętość chrześcijanina w pismach ks. Michała Sopoćki wynika ze świętości Boga. Autor dysertacji w rozdziale pierwszym (ss, 33-102) wychodzi od nauki ks. Michała Sopoćki o Trójcy Świętej, w której Bóg Ojciec jest źródłem miłosierdzia świadczonego stworzeniu, Jezus Chrystus jest pośrednikiem między Bogiem a ludźmi, zaś Duch Święty jest sprawcą dzieła uświęcenia. Autor dysertacji swoje analizy dotyczące świętości chrześcijanina osadza w teologicznej refleksji na temat pojęcia świętości. Rozpoczyna od definicji świętości jako „zjednoczenie z Bogiem” oraz „świętość życia” (s. 34). Początkiem świętości jest według autora dysertacji sakrament chrztu, który wszczepia człowieka w Boga. Sakrament ten przynosi skutki uświęcające dla chrześcijanina, uwalnia z mocy zła, usuwa skutki grzechu oraz włącza życie Boże Ojca, Syna i Ducha Świętego (ss. 46-62). Ks. Dłutowski poddaje gruntownej analizie rolę cnót Boskich wiary, nadziei i miłości w dążeniu do świętości w wizji bł. ks. Michała Sopoćki (ss. 63-82). Swoją refleksję na temat świętości chrześcijanina osadza w kontekście antropologicznej wizji człowieka jako istoty stworzonej na obraz i podobieństwo Boga, który został dotknięty przez grzech i odkupiony przez Boga w Ofierze Jezusa Chrystusa (s. 99nn). Na tle tych zjawisk teologalnych Doktorant prezentuje świętość chrześcijanina jako odbicie świętości Boga podkreślając, że człowiek od Boga wychodzi i do Boga powraca. Akcentuje słusznie aspekt pozytywny i negatywny procesu uświęcenia zjednoczenia z Bogiem i odcięcia się od grzechu.

Drugi rozdział (ss. 103-174) prezentuje podstawy teologiczne świętości chrześcijanina wychodząc od miłosierdzia jako największego przymiotu Boga. Autor dysertacji wskazuje, że ks. M. Sopoćko w swoich opracowaniach dotyczących Miłosierdzia Bożego, szczególnie w książce pt. Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, opisywał naturę Boga wskazując na Jego „przymioty”, albo „doskonałości wsobne” będące fundamentem ontycznym świętości chrześcijanina: prostota czyli niezłożoność, nieskończoność, wieczność i niezmienność. Określają one istotę Boga jako bytu istniejącego przez samego siebie w odróżnieniu od bytów stworzonych, które istnieją dzięki Bogu. Obok doskonałości wsobnych, za teologami rozróżniał w Bogu „przymioty”, albo „doskonałości odnośne”, które ujawniają się w Bożych dziełach: mądrość, dobrotliwość, opatrzność, sprawiedliwość i miłosierdzie. Są one związane z wewnętrznymi władzami Boga i wyrażają Jego działanie wobec człowieka i świata. Przez analogię do władz człowieka, przymioty mądrości i opatrzności mają swoje miejsce w umyśle Bożym, natomiast dobrotliwość, sprawiedliwość i miłosierdzie są związane z wolą Boga.

Przymioty te określa ks. Michał Dłutowski w swojej dysertacji pojęciem cnót. Charakteryzują one relację Boga do człowieka. Dobrotliwość Boża udziela człowiekowi dobra niezależnie od okoliczności. Opatrzność wyraża czuwanie Boże nad człowiekiem, by mógł przy pomocy otrzymanego dobra osiągnąć wyznaczony przez Boga cel. Sprawiedliwość Boża obejmuje udzielanie dobra, według z góry ustalonego porządku. Miłosierdzie jest udzielaniem dobra przez Boga, by wyprowadzić człowieka z jego słabości i braków. Jest ono doskonałością Boga, „z której jak ze źródła wypływa wszystko, co nas spotyka na ziemi, i w której Bóg chce być wielbiony przez całą wieczność” (Miłosierdzie Boga, s. 11).

Autor rozprawy doktorskiej zwraca uwagę na fakt, że słowo ‚miłosierdzie’ rozumiał ks. Sopoćko, za św. Tomaszem z Akwinu i św. Augustynem, jako współczucie wobec nieszczęścia bliźniego oraz działanie zmierzające do ulżenia w cierpieniu. Rozróżniał w nim dwa zasadnicze wymiary: „wzruszenie zmysłowe czyli namiętność (passio)” oraz „cnotę moralną” (Miłosierdzie Boga, s. 12). Miłosierdzie jako wzruszenie jest odruchem psychiki ludzkiej, uczuciem żalu z powodu czyjegoś nieszczęścia. Jako cnota moralna jest rozumnym współcierpieniem właściwym tylko człowiekowi, które wyraża chęć udzielenia pomocy. U chrześcijanina, miłosierdzie wypływa z miłości bliźniego i jest przejawem wolnej woli człowieka. Realizuje się ono w uczynkach ogarniając nie tylko bliźnich, ale również nieprzyjaciół. Miłosierdzie Boga nie jest ani wzruszeniem, ani cnotą moralną, w skład której wchodzi smutek wynikający ze współcierpienia, gdyż Bóg jako istota najdoskonalsza nie podlega wzruszeniu. Miłosierdzie Boże jest przymiotem Boga, a nie tylko stanem współczującego czy litującego się umysłu. W odniesieniu do Boga, miłosierdzie zakłada współczucie, które nie wyklucza Bożej niezmienności, lecz jest jego źródłem. Na tej podstawie tradycja teologiczna twierdziła, iż miłosierdzie Boże jest nieskończone jako przymiot nieskończonej natury Boga oraz jako owoc nieskończonej miłości Bożej. Nieskończone Miłosierdzie Boże wyraziło się we Wcieleniu Syna Bożego. Pan Jezus stając się człowiekiem ukazał nam prawdę, że miłosierdzie jest absolutnie nieskończone i nie ma granic, jeśli zechcemy się na nie całkowicie otworzyć.

W takim ujęciu, Miłosierdzie Boże jawi się jako „doskonałość Jego działalności, skłaniającej się ku bytom niższym w celu wyprowadzenia ich z nędzy i uzupełnienia ich braków – jest to jego wola czynienia dobrze wszystkim, którzy cierpią jakieś braki i sami nie są w stanie ich uzupełnić” (Miłosierdzie Boga, s. 13). Miłosierdzie jako akt woli Bożej jest motywem każdego działania Bożego, które zwraca się szczególnie do człowieka cierpiącego z powodu zła, grzechu, braku dobra. W Bogu każdy pojedynczy akt litości utożsamia się z miłosierdziem, ujawniając się w udzielaniu dobra, aby wyprowadzić człowieka z niewoli grzechu. Autor dysertacji podkreśla, że świętość chrześcijanina według ks. Michała Sopoćki, jest wynikiem zjednoczenia z Miłosiernym Bogiem w postawie mistycznej jedności z Nim a dopiero potem istotna jest postawa miłosierdzia wobec bliźniego. W trzecim rozdziale dysertacji (ss. 175-230) ks. mgr lic. Michał Dłutowski poddaje systematycznej analizie zagadnienie rozwoju świętości chrześcijanina w aspekcie etapów, jakie musi przejść na drodze do Boga. Dokonuje ważnej analizy porównawczej zestawiając wizję etapów do świętości według ks. Sopoćki z trzema etapami drogi do Boga zawartymi w klasycznej wizji Reginalda Garrigou-Lagrange’a. Autor dysertacji poddaje analizie drogi rozwoju świętości w odniesieniu do modlitwy, darów Ducha Świętego i cnót. Przedstawia dynamikę drogi do zjednoczenia z Bogiem od oczyszczenia, przez oświecenie do zjednoczenia. Precyzyjnie wykazuje jakie są źródła tej wizji świętości odnosząc refleksję ks. Michała Sopoćki do duchowości polskiej jezuitów ks. Mikołaja Łęczyckiego i ks. Kacpra Drużbickiego oraz do duchowości karmelitańskiej św. Jana od Krzyża, św. Teresy od Jezusa, czy św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Autor dysertacji poddał analizie drogę oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia ukazując rolę cnót kardynalnych w drodze do świętości (ss. 190-206) oraz podkreślił, jakie są przeszkody w dążeniu do zjednoczenia z Bogiem (ss. 208-230). W konkluzji zauważył, że dążenie do zjednoczenia z Bogiem, w wizji ks. Sopoćki jest podstawowym powołaniem chrześcijanina, zakorzenionym w jego naturze, będącej wynikiem otwarcia na Boga w miłości.

Czwarty rozdział został poświęcony zagadnieniu źródeł świętości chrześcijanina i środków, które do niej prowadzą: Pokuta i Eucharystia, modlitwa, umartwienie, kierownictwo duchowe, nabożeństwa (ss. 231-299). Punktem centralnym czwartego rozdziału jest modlitwa, która według ks. Michała Sopoćki odgrywa kluczową rolę w budowaniu komunii z Bogiem. Autor dysertacji podkreśla, że dzięki niej człowiek może uczestniczyć w życiu nadprzyrodzonym Boga. Sakrament pokuty i Eucharystia są fundamentem życia duchowego chrześcijanina, a modlitwa według ks. Sopoćki prowadzi do uświęcenia człowieka.

Rozprawa doktorska ks. mgr lic. Michała Dłutowskiego pt. Świętość chrześcijanina. Studium im podstawie pism błogosławionego Michała Sopoćki stanowi niewątpliwie gruntowne studium nauczania bł. ks. Michała Sopoćki ze szczególnym uwzględnieniem świętości chrześcijańskiej. Przeprowadzone analizy doprowadziły Doktoranta do precyzyjnych wniosków, że świętość chrześcijanina w wizji ks. Sopoćki jest oparta na Piśmie Świętym oraz na nauczaniu Kościoła. Autor dysertacji pokazał źródła teologiczne myślenia ks. Michała Sopoćki: szkoła karmelitańska i szkoła ignacjańska. Ks. Michał Sopoćko przedstawiał świętość w perspektywie życia duchowego chrześcijanina otwartego na działanie łaski Bożej. Analiza pism ks. Michała Sopoćki pozwoliła Autorowi dysertacji stwierdzić, że świętość chrześcijanina rozwija się wokół tajemnicy Bożego Miłosierdzia.

3. Ocena formalno-merytoryczna pracy

Przedstawiona przez ks. mgr lic. Michała Dłutowskiego praca doktorska z punktu widzenia formalnego zasługuje na duże uznanie, gdyż jest monograficznym opracowaniem teologicznego zagadnienia „świętości chrześcijanina” w całym dorobku pisarskim ks. Michała Sopoćki. Szczególnie cennym wydaje się podjęcie tak ważnego dla duchowości zagadnienia, jakim jest udział człowieka w życiu Boga ze szczególnym podkreśleniem tajemnicy miłosierdzia. Rozprawa jest całościowym ukazaniem dynamiki świętości chrześcijańskiej od rozpoznania działania łaski uświęcającej przez oczyszczenie i oświecenie władz duchowych aż po zjednoczenie. Została oparta na materiale źródłowym, co dało szansę przeprowadzenia wnikliwych analiz i ukazania aktualności myśli bł. ks. Michała Sopoćki. Bogata bibliografia obejmująca literaturę źródłową, opracowania i literaturę pomocniczą na temat doświadczenia Boga u św. Faustyny i tematu przebóstwienia nadają pracy charakter solidnego opracowania.

Struktura pracy jasna i prosta, wskazuje na jej wewnętrzną zwartość i logikę w prowadzeniu analiz. Zakres poszczególnych rozdziałów został precyzyjnie określony na samym wstępie każdego z nich i wiernie przeprowadzony do końcowych wniosków. Autor dysertacji bardzo często posługuje się metodą analizy porównawczej wykazując się dobrą znajomością opracowań teologicznych.

Przy ocenie formalnej pracy ks. Michała Dłutowskiego nie można pominąć rzetelnego warsztatu edytorskiego. Wszystkie przypisy i odnośniki zostały wykonane poprawnie. Solidnie i poprawnie sporządzona bibliografia i skróty, podnoszą wartość pracy.

Całościowe opracowanie zagadnienia problemu „świętości chrześcijanina” w dążeniu do zjednoczenia z Bogiem jest niewątpliwie ważnym przyczynkiem w pogłębianiu znajomości osoby ks. Sopoćki i jego wkładu w rozwój duchowości w Polsce. Należy również docenić, że Autor dysertacji dokonał całościowego i monograficznego opracowania problemu świętości chrześcijańskiej w kontekście tajemnicy Bożego Miłosierdzia w dorobku teologicznym bł. Michała Sopoćki, wydobył ją bardzo trafnie i ukazał jego bogactwo.

4. Wnioski

Zaprezentowana przez ks. mgr lic. Michała Dłutowskiego rozprawa doktorska na temat tajemnicy „świętości chrześcijanina” w dorobku teologicznym ks. Michała Sopoćki stanowi pod względem formalnym i merytorycznym ważny przyczynek do zgłębiania doktryny teologicznej kierownika duchowego św. Faustyny Kowalskiej i ważnego teologa duchowości w Polsce. Autor wykazuje dobre opanowanie metody naukowej, umiejętność korzystania ze źródeł, prowadzenia analizy i wyciągania logicznych wniosków. Wykorzystanie literatury pomocniczej i opracowań pozwala stwierdzić, iż temat został potraktowany niezwykle rzetelnie i wyczerpująco. Wysoki walor formalny i treściowy rozprawy pozwala wysunąć ostateczny wniosek, by ks. mgr lic. Michała Dłutowskiego dopuścić do dalszych etapów przewodu doktorskiego.

Kraków, 25.03.2019 r. Kierownik Katedry ks. dr hab. Jan Machniak


Recenzja Ks. prof. dr. hab. Stanisława Urbańskiego


Świętość jest zasadniczym motywem rozwoju życia chrześcijanina, a jednocześnie jego ostatecznym celem. Dlatego znajduje ona szczególne miejsce w badaniach teologii duchowości, która zajmuje się nią od strony przedmiotowej oraz podmiotowej. Jej wielką rolę w życiu chrześcijanina podkreśla Sobór WatykańskiII, który stwierdza jej powszechność (por. KK 40-41). Stwierdzenie to w pełni uzasadnia podjęcie pracy naukowo-badawczej nad pismami teologa XX wieku, którym jest bł. Michał Sopoćko, wielki głosiciel Miłosierdzia Bożego. Rozprawa doktorska ks. M. Dłutowskiego jest ambitną próbą przedstawienia i twórczego zestawienia nauczania o świętości przez ks. M. Sopoćko. Wiele prac ukazało się m.in. na temat głoszonego miłosierdzia Bożego, ale do dzisiaj wielu jego czcicieli nie doczekało się całościowego ujęcia zagadnienia świętości chrześcijanina opisywanego przez Autora, jak ją rozumiał i jaką doktrynę przedstawił? Ogromna spuścizna duchowa, a także samo życie Błogosławionego, były impulsem dla Doktoranta do podjęcia refleksji systematycznej nad schematem drogi ku uświęceniu, przez niego proponowanej, zwłaszcza zagadnienia świętości chrześcijanina, które było kluczowe dla jego nauczania w kontekście miłosierdzia.

1. Wykorzystanie źródeł

Z obszernego materiału źródłowego, Autor wybrał te, które dotykają problemu świętości chrześcijańskiej. Stanowią one najcenniejsze dziedzictwo, do którego mogą wciąż sięgać nowe pokolenia, szczególnie czcicieli miłosierdzia Bożego. Najistotniejszym zasobem tekstowym wykorzystanym w dysertacji są książki, artykuły naukowe, konferencje, nauki rekolekcyjne, kazania pasyjne oraz dziennik duchowy. Wprawdzie te pisma są o różnej przynależności gatunkowej i randze, to jednak można je uznać za rodzaj duchowego testamentu, a także swoistą sumę przemyśleń i pouczeń Błogosławionego na temat świętości.

Autor badane źródła podzielił na cztery podstawowe grupy. Pierwszą grupę stanowi 28 książek. Na szczególną uwagę zasługuje czterotomowe dzieło „Miłosierdzie Boże w dziełach Jego’’, „Mikołaj Łęczycki o wychowaniu duchowem”, zebrane „Kazania o Miłosierdziu Bożym” i korespondencja zawarta w książce „Dar Miłosierdzia i Listy z Czarnego Boru”. W tych pozycjach Autor przekazał najistotniejsze treści i kierunki rozwoju świętości związane z tajemnicą Trójcy Świętej w oparciu o rozwój cnót teologalnych i kardynalnych, o życie sakramentalne, o modlitwę, o rozwój cnoty ufności i miłosierdzia oraz o duchową więź z Maryją.

Drugą grupę źródeł stanowią artykuły naukowe ukazujące się w różnych czasopismach w latach 1936-1975. Poruszają one wiele zagadnień z zakresu świętości, ale także uświęcający charakter licznych nabożeństw, zwłaszcza do miłosierdzia Bożego i do Serca Bożego. Trzecią grupę stanowią konferencje w formie maszynopisów, także te, jeszcze nie publikowane. Można powiedzieć, że stanowią one źródło uzupełniające główne założenia koncepcji świętości. Czwarta grupa źródeł, zwłaszcza „Dziennik” pomaga zrozumieć osobisty profil świętości Autora. Zawierają one myśli teologiczno-praktyczne odnoszące się w głównej mierze do poszczególnych elementów świętości chrześcijanina.

Ponadto w pracy doktorskiej wykorzystano liczne opracowania i obfitą literaturę pomocniczą oraz dokumenty Kościoła i nauczanie papieskie. Autorowi bardzo dobrze udało się usystematyzować i przystępnie oraz ciekawie zaprezentować treść bardzo bogatego materiału źródłowego. Sposób podziału i klasyfikacji nie budzi żadnych wątpliwości.

2. Temat i treść rozprawy

Przeprowadzone badania nad pismami bł. M. Sopoćko pozwalają Autorowi stwierdzić, że świętość jest przesiąknięta relacyjnym wymiarem miłosierdzia. Jest to nowatorskie zaprezentowanie tematu świętości według Błogosławionego. Tak podjęty temat domagał się dobrania odpowiedniej metody, pozwalającej Autorowi na wierne jego ukazanie. Stosowana jest więc metoda analityczno-syntetyczna.

Temat został przedstawiony w czterech rozdziałach, które w sposób bardzo logiczny i uporządkowany rozwijają treści z nim związane. Rozdział 1 jest skoncentrowany na teologicznych i antropologicznych podstawach świętości. Niezwykle istotnym elementem, który Doktorant wyeksponował jest punkt wyjścia, czyli samo pojęcie świętości rozumiane jako zjednoczenie z Bogiem oraz doskonałość życia (s. 34). Świętość chrześcijanina stanowi odbicie, poniekąd jest to „skrawek” świętości Bożej. To Bóg jest źródłem świętości i uświęcenia chrześcijanina (s. 102). W ten stan świętości chrześcijanina wprowadza sakrament chrztu świętego, w którym Doktorant wyróżnia pięć skutków. Podkreśla, że istotą świętości jest miłość, która jest naturą Boga oraz postawą człowieka wobec Niego. Jest to też personalistyczne ujęcie świętości jako odniesienie do innych osób (s. 41). Dlatego Autor na podstawie analizy pism Błogosławionego, omawia trynitarny wymiar świętości. Wychodzi od tajemnicy Boga Ojca Miłosierdzia, wyliczając Jego pięć cech oraz trzy obowiązki chrześcijanina jakie ma realizować: to postawa ufności, miłości i naśladowania Jego miłosierdzia (s. 46-52). W ten sposób Autor już podkreśla miłosierny wymiar świętości, gdyż miłosierdzie jako najważniejszą doskonałość Boga, mamy odwzorować w naszym postępowaniu względem bliźnich. Tak rozumiane miłosierdzie Boga decyduje o osiągnięciu świętości. Swoją tajemnicę Bóg Ojciec objawił w swoim Synu. który przez wcielenie dokonuje zbawienia człowieka otwierając mu ponownie drogę do zjednoczenia z Nim w miłości. Akcentuje pośrednictwo Jezusa, oddawanie czci Ojcu, szczególnie podkreśla godność królewską Jego, jako Króla Wszechświata i Króla Miłosierdzia. Jego panowanie objawia się na drzewie krzyża, gdyż stąd rozszerzył je przez miłosierdzie. Charakterystyczne jest to. że miłosierdzie objawione w Jezusie domaga się od człowieka odpowiedzi w czynie, aby mógł stać się święty. Pojawia się tutaj chrystocentryczny i chrystologiczny aspekt świętości (s. 53-60). Trzecią Osobą jest Duch Święty, któremu ks. Sopoćko mniej poświęca uwagi. Skupia się zasadniczo na trzech skutkach Jego działania w Kościele (s. 60-62).

Solidne ukazanie trynitarnych podstaw pozwoliło Autorowi na wnikliwe uwzględnienie nadprzyrodzonego uzdolnienia człowieka na drodze dążącej ku świętości. W przeciwnym razie proces ten miałby wymiar zgoła naturalny. Tymczasem cnoty teologalne stanowią trwałe dary umiejscowione w duszy człowieka. Ich celem jest umocnienie relacji z Bogiem, co przyczynia się do świętości człowieka (s. 63). Wiara posiada ścisły związek ze świętością, ponieważ określa ona postawę człowieka wobec Boga i prowadzi do osobowego doświadczenia Bożej obecności i działania. Autor omawia pięć skutków wiary, zwracając uwagę na zawierzenie Bogu. które buduje właśnie osobową relację. Podkreśla również współdziałanie rozumu i wiary. Omawia ją w kontekście nauczania Kościoła (s. 63-72). Drugą cnotą jest nadzieja nadprzyrodzona, której pobudką jest bezgraniczne miłosierdzie Boże (s. 74). Wymienia jej dziesięć skutków. Odróżnia prawdziwą nadzieję życia chrześcijanina od nadziei fałszywej pochodzącej z ateizmu. Stwierdza, że prawdziwa nadzieja przywraca pierwszeństwo Boga w sercu człowieka (s. 72-76). Jednak w rozwoju świętości zasadniczą rolę odgrywa miłość do Boga, która rozwija się intensywnie, jeżeli rozważamy dzieła nieskończonego miłosierdzia i wielbimy największy przymiot Jego. Dlatego nazywają ją „królową wszystkich cnót” (s. 78). Obejmuje ona również miłość bliźniego. I tak rozumiana miłość jest miłością doskonałą, która posiada trzy uświęcające skutki (s. 77-83). Z tego względu dynamika rozwoju świętości jest w efekcie integrującym rozwojem, a jednocześnie oczyszczaniem miłości.

Autor również podkreśla w tym rozdziale antropologiczny wymiar świętości, bowiem człowiek jest podmiotem procesu uświęcającego. Uwzględnia przede wszystkim człowieka jako istotę cielesno-duchową, podkreślając prymat duszy nad ciałem oraz negatywne skutki dominacji cielesności nad duszą (s. 83-88). Jednakże Autor, zaznacza uwzględnienie prawdy o grzechu pierworodnym, powszednim, głównym i śmiertelnym (s. 88). Dlatego Doktorant wnikliwie analizuje skutki poszczególnych grzechów, zwłaszcza grzechu śmiertelnego jako utratę życia wiecznego. W ten sposób grzech powinien być postrzegany dwupłaszczyznowo, tj. od strony empirycznej oraz z uwzględnieniem pierwszeństwa dobra, tj. Boga. Takie spojrzenie pozwoliło ukazać istotę grzechu i jego znaczenie dla ontycznej i duchownej świętości chrześcijanina. Proces ten zawiera potrzebę odrzucenia grzechu (s. 83-93). Rozdział ten zamyka się analizą tajemnicy Wcielenia i Odkupienia. Motywem Wcielenia było miłosierdzie Boże. Doktorant zwraca uwagę na jego istotę i skutki, na rolę Maryi. Jest ono drogą do uświęcenia człowieka według ideału Jezusa (s. 94-98). Wreszcie przez tajemnicę Odkupienia, Bóg czyni nas świętymi, tak jak sam jest Święty (s. 99-102).

Rozdział II to przede wszystkim omówienie miłosierdzia Bożego jako szczególnego wymiaru świętości. Można powiedzieć, że jest to główny problem najbardziej analizowany przez Błogosławionego. Albowiem ks. Sopoćko uważa, że świętość chrześcijanina w szczególny sposób realizuje się dzięki miłosierdziu Bożemu, gdyż otwiera się na doświadczenie działania łaski Odkupienia, co przemienia go w żywego świadka miłosierdzia pośród bliźnich (s. 103). Dlatego stanowi ono rdzeń świętości człowieka i jako przymiot Boga jest darem dla chrześcijanina. Wśród różnych doskonałości Boskich właśnie miłosierdzie najpełniej charakteryzuje plan zbawczy działania Boga, czyli również samą Jego naturę (s. 106). Stąd też bez miłosierdzia Bożego świat przestałby istnieć, a ludzie wyniszczyliby się nawzajem (s. 107). Następnie Autor przedstawia relację między miłosierdziem a sprawiedliwością, by ukazać miłosierdzie jako uświęcenie człowieka i ratunek dla ludzkości. Te dwa przymioty Boga nawzajem się uzupełniają. Bóg przez miłosierdzie naprawia w człowieku skutki braku sprawiedliwości względem Boga. Dla pełniejszego ukazania sprawiedliwości Autor pisze o sprawiedliwości legalnej, zamiennej i rozdzielczej (s. 109-111). Jednak, podkreśla Doktorant, że miłosierdzie panuje nad sprawiedliwością. Wynika to z nauki Pisma Świętego (Jk 2, 13) i z nauki Św. Tomasza z Akwinu. Albowiem miłosierdzie Boże w zetknięciu ze skruchą człowieka za popełnione grzechy zwycięża nad karą wynikającą ze sprawiedliwości (s. 113).

Autor ukazuje miłosierdzie Boże, jako źródło uświęcające człowieka będące głównym motywem działania trzech Osób Boskich. Ale proces uświęcenia chrześcijanina rozpoczyna się, kiedy on poznaje miłosierdzie Boże w Jezusie. Bowiem w dziele odkupienia ludzie mogą zobaczyć miłosierdzie Boże (s. 115-116). Dlatego w procesie uświęcenia człowieka grzesznego Błogosławiony widzi skutki działania miłosierdzia Bożego jak: usprawiedliwienie, podtrzymanie słabych sił człowieka i uzbrojenie grzesznika do walki z pokusami (s. 117-120). Stąd też rozumie miłosierdzie jako szansę na ocalenie ludzkości, uchronienie jej przed zagrożeniami, zwłaszcza przed pychą, która prowadzi do wzgardy miłością Bożą, do degradacji życia duchowego i do popadnięcia w rozpacz prowadzącą człowieka do samobójstwa (s. 120-121). Do zagrożeń ludzkości ks. Sopoćko zalicza kryzys wiary oraz nałogi człowieka. Ratunek dla ludzkości widzi w uciekaniu się do miłosierdzia Bożego drogą ufności i drogą przekazywania orędzia o miłosierdziu Bożym grzesznikom (s. 121-125).

Tak rozumiane przez ks. Sopoćko miłosierdzie ukazuje różne postawy chrześcijanina wobec Boga: postawa uwielbienia, szczególnie ufności, skruchy i wypraszania łask. Te trzy postawy szeroko analizuje Sopoćko (s. 126-142). Uważa, że pielęgnowanie tych postaw może stać się podwaliną w rozwoju świętości chrześcijanina (s. 125). Zatem modlitwę do miłosierdzia Bożego Błogosławiony nazywa „najskuteczniejszym apostolstwem w Kościele”. Ma ona szczególną moc wypraszania łask drogą miłości Boga Ojca do Syna w Duchu Świętym (s. 142). Szczególnym rysem podobieństwa do Jezusa jest naśladowanie Boga w miłosierdziu świadczonym przez Chrystusa i naśladowanie Go przez uczynki miłosierdzia względem duszy i ciała. Miłosierdzie Jezusa wobec człowieka jest skarbnicą inspiracji do wchodzenia na drogę świętości (s. 143-148). Zaś pełnienie uczynków w wymiarze duchowym uprasza człowiekowi niezliczone łaski: światło oczyszcza go z grzechów, kieruje do sakramentu pokuty i wybawia duszę od śmierci, czyli potępienia wiecznego (148-153). Rozdział zamyka paragraf o nabożeństwach do miłosierdzia Bożego, które szczegółowo analizuje Autor (s. 152-174).

Tak dokonana analiza doprowadziła Doktoranta do ukazania rozwoju świętości w rozdziale III. Autor ten proces ujmuje jako trójstopniowość: droga oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia według szkoły karmelitańskiej i ignacjańskiej. Zatem w tym procesie dotykamy mistyki chrześcijańskiej, na drodze zjednoczenia, które dokonuje się na bazie rozwoju miłości. Wszystko, co człowiek doświadcza na tych trzech drogach posiada charakter uświęcająco-jednoczący i odsłania pragnienie pełni zjednoczenia z Bogiem. Na drodze oczyszczenia ks. Sopoćko proponuje walkę z grzechami głównymi i powszednimi poprzez rachunek sumienia, umartwienie, rozwój cnoty religijności i rozeznawanie woli Bożej. Również ta droga oczyszczenia dokonuje się dzięki stosowaniu trzech środków w rozwoju świętości: modlitwa, rekolekcje, sakramenty święte (s. 176-181).

Na drodze oświecenia Autor zwraca uwagę na rozwój modlitwy, praktykowanie pamięci o obecności Bożej, realizowanie rad ewangelicznych i doświadczenie oczyszczeń biernych. Tutaj zaczyna się mistyczne przeżycie obecności Boga. które jest przyczyną postępu duchowego oraz bierne oczyszczenie władz zmysłowych duszy. To ostatnie powoduje, że chrześcijanin wykonuje wszystkie prace w duchu modlitwy, z gorącym pragnieniem umiłowania Boga. Prowadzi wówczas życie ukryte w Bogu. które charakteryzuje umiłowanie milczenia i samotności. Droga zjednoczenia oznacza całkowite połączenie człowieka z Bogiem w miłości. Charakteryzuje ją bierne oczyszczenie ducha, czyli noc ducha, które Autor szeroko analizuje. Wprowadza ono w stan nieustannej kontemplacji Boga. Człowiek jest zatopiony w Bogu dzięki ciągłej kontemplacji, a Bóg z miłością patrzy na chrześcijanina (s. 181-190). Rozwój ten nie jest tylko dziełem człowieka, ale procesem, który dokonuje się w relacji do Boga. Dlatego wielką zasługą ks. Doktoranta jest ukazanie procesu mistycznego świętości.

Na drugim miejscu rozwoju świętości jest sfera moralna, czyli kształtowanie cnót moralnych: cnót kardynalnych, apostolskich i cnót Serca Jezusa, ale również we współpracy z działającym Duchem Świętym. W rozprawie mamy omówienie bardzo dokładne poszczególnych cnót oraz ich wpływu na dynamikę rozwoju świętości. Ks. Dłutowski omawia cztery cnoty kardynalne, trzy cnoty apostolskie, trzy cnoty Serca Jezusa. Więcej uwagi Autor poświęca cnocie pokory, która w rozwoju świętości odgrywa fundamentalne znaczenie (s. 190-207). To jest pierwsza część procesu, który możemy nazwać działaniem od strony pozytywnej. Druga część to usunięcie przeszkód w realizacji świętości, jak pokusy: alkoholizm, rozwiązłość, złe korzystanie z sakramentów i oschłości. Tym ostatnim Autor poświęca więcej uwagi, ponieważ osłabiają one rozwój modlitwy (s. 207-230).

Rozdział IV swojej pracy Autor poświęcił konkretnym źródłom i środkom rozwoju świętości ochrzczonych. Omawia kolejno: życie sakramentalne, jako zasadniczy środek i źródło łask; modlitwę; ascezę; kierownictwo duchowne oraz nabożeństwa. Jest to bardzo właściwe ujęcie, gdyż każdy z omawianych elementów jest źródłem, jak również środkiem na drodze świętości. Bardzo prawidłowe jest połączenie sakramentu pokuty i Eucharystii. Sakramentowi pokuty ks. Sopoćko przypisuje charakter indywidualny i społeczny (s. 231-238). Natomiast Eucharystia jest centralnym doświadczeniem realnej obecności Jezusa i w ten sposób najbardziej adekwatnym źródłem świętości. Autor wydobywa z nauki ks. Sopoćki, że jest to sakrament jednoczącej miłości i przemiany (s. 240). Zatem ma charakter dynamiczny w procesie uświęcającym. Dlatego dalej Autor podkreśla obowiązki chrześcijanina wobec Eucharystii i wyróżnia spośród nich, aż cztery obowiązki. Cenne jest więc podjęcie analizy Eucharystii w kontekście postawy uniżenia, miłości, godnego przyjmowania i adoracji. Oznacza ona pozostawanie w miłosnej, jednoczącej i uświęcającej obecności Jezusa. Ks. Sopoćko stworzył swoiste „kompendium tej praktyki” (s. 246-247). Zaś w sakramencie chrztu doświadcza chrześcijanin miłosierdzia Boga, by w sakramencie Eucharystii odzyskać utraconą godność i powrót do zjednoczenia z Nim (s. 241-246).

Kolejnym środkiem, który wydaje się być bardzo oczywistym jest modlitwa. Doktorant przede wszystkim omawia sposób, w jaki definiuje ją Błogosławiony. Jest to rozmowa z Bogiem (s. 247). Opierając się na solidnych podstawach dogmatycznych podkreśla jej charakter jednocząco-uświęcający, nieustanność i nierozdzielny związek z miłością. Zaznacza oddawanie czci Bogu, akty dziękczynienia, akty prośby o przebaczenie. Niezwykle cenne jest podkreślenie przez Autora dysertacji współpracy człowieka z Duchem Świętym w modlitwie, który ją udoskonala. Zatem modlitwa przyczynia się nie tylko do podtrzymywania życia duchowego, ale do skuteczności dzieł apostolskich (s. 247-251). Większą uwagę Autor poświęca naturalnym i nadprzyrodzonym cechom modlitwy. Omówienie tych cech stanowi „vademecum” wiedzy dla chrześcijanina, jaką powinna być modlitwa, aby była skuteczna (s. 251-257). Jak stwierdza Doktorant, ks. Sopoćko przyjmuje klasyczne formy modlitwy, nadając im głęboką treść. Podane wskazania, co do modlitwy i jej rodzaju, mają na celu pomóc człowiekowi w drodze do zjednoczenia z Bogiem (s. 257). Modlitwa ustna i myślna (s. 257-265) mają na celu przygotowanie chrześcijanina do modlitwy uczuć, która wyraża dłuższe zjednoczenie uczuć z Bogiem (s. 266-267). Z kolei modlitwa prostoty skutkuje uproszczeniem relacji z Bogiem (s. 267-269), natomiast modlitwa odpocznienia jest już stanem kontemplacji wlanej, która oznacza długotrwałe, proste patrzenie na Boga pod wpływem działania Ducha Świętego. Ponadto Autor charakteryzuje funkcjonowanie człowieka na etapie tej modlitwy (s. 269-271). Dopiero modlitwa zjednoczenia wyraża najdoskonalszy sposób relacji z Bogiem i przekształca człowieka na podobieństwo Boże. Autor wylicza pięć skutków tej modlitwy, podkreślając trwałe zjednoczenie z Bogiem. W tym stanie między Bogiem a duszą nie istnieją żadne tajemnice, ponieważ dwa życia zlewają się w jedno (s. 271-273). Trzeba podkreślić, że zasługuje na uznanie wyeksponowanie przez Doktoranta chrześcijańskiej medytacji i kontemplacji. Następnym środkiem jest umartwienie, posiadające bezpośrednią zależność i związek z naturą człowieka, potrzebą nawracania, a także oczyszczania. Autor podkreśla potrzebę umartwienia zewnętrznego, czyli zmysłów i umartwienia wewnętrzne dotyczące pragnień człowieka. Skutkiem umartwienia powinno być otwarcie człowieka na miłość Boga i ludzi (s. 273-277).

Kolejnym środkiem uświęcenia jest kierownictwo duchowe, którego przedmiotem jest kształtowanie duszy człowieka. Jest ono potrzebne na każdym etapie życia duchowego, bowiem w każdym okresie zjednoczenia z Bogiem człowiek potrzebuje kogoś, kto wytłumaczy mu doświadczenia duchowe. Szczególnie jego rady są potrzebne w modlitwie kontemplacyjnej. Ks. Sopoćko uważa koncepcję kierownictwa duchowego jako metodę wychowawczą. Rozmowa wychowawcy z uczniem, w której stosuje się kierownictwo duchowe, stanowi zwieńczenie wszystkich metod naturalnych, ponieważ prowadzi do świętości (s. 277-283). Ostatnimi środkami na drodze do świętości są nabożeństwa. Dzieli je na chrystocentryczne, maryjne i ku czci świętych. Pierwsze odnoszą się do kultu Najświętszego Sakramentu, ponieważ Eucharystia łączy w sobie wszystkie wspomniane nabożeństwa i stanowi urzeczywistnienie Najświętszej Ofiary, uobecnienie Serca Bożego, a także uwielbienie miłosierdzia Bożego. Nabożeństwa maryjne oddają Jej cześć, gdyż Ona jest pośredniczką łask. Matką Miłosierdzia i wzorem cnót. Zaś nabożeństwa do świętych zawierają wzór do naśladowania (s. 284-299).

Wskazywane przez ks. Sopoćko źródła i środki rozwoju świętości bardzo dobrze uświadamiają fakt niemożliwości podjęcia Bożego zaproszenia na drogę świętości tylko przez samego człowieka. Człowiek poprzez współpracę z darami łaski Bożej odpowiada na Jego zaproszenie do całkowitej komunii z sobą. wyrażającej się w mistycznym zjednoczeniu z Bogiem.

3. Merytoryczna i metodologiczna ocena rozprawy

Praca recenzowana stanowi godną pochwały syntezę nauki o świętości według ks. M. Sopoćko. Dlatego stanowi ważny wkład do historii polskiej duchowości i współczesnej duchowości chrześcijanina. Bez wątpienia taka rozprawa jest potrzebna i wypełnia lukę w polskiej literaturze przedmiotu, ponieważ wpisuje się w posoborowy nurt odnowy teorii świętości. Można powiedzieć, że ten nurt już prezentował przed Soborem Watykańskim II ks. Sopoćko. Autorowi udało się bardzo dobrze wskazać na istotne elementy świętości, które prowadzą chrześcijanina do jej osiągnięcia i ukazują jej istotę. Oryginalność tego ujęcia w dysertacji zawiera się w wewnętrznej spójności jej cech charakterystycznych, które są dla siebie kolejnymi ogniwami procesu uświęcenia. A więc praca doktorska ks. Dłutowskiego znakomicie wpisuje się w ten nurt naukowego poszukiwania i można z całym przekonaniem powiedzieć, że będzie bardzo przydatna w polskiej literaturze teologii duchowości. Ponadto wielką zasługą Doktoranta jest ukazanie świętości miłosiernej w sposób dynamiczny, w którym inicjatywa w pełni należy do miłości Boga. Zatem można powiedzieć, że istota świętości jest oparta na naśladowaniu Jezusa w duchu miłości miłosiernej Boga.

Jak już zostało podkreślone, mamy do czynienia z niezwykle bogatym materiałem teologicznym. Bł. Sopoćko wielki głosicie! miłosierdzia Bożego, a przede wszystkim teolog miłosierdzia, skupia doktrynę świętości w wymiarze miłosierdzia Bożego. Analizując Jego dorobek, można stwierdzić bardzo jednoznacznie, że świętość miłosierna chrześcijanina należy do centralnych zagadnień. W tym celu ks. Sopoćko opiera się i odwołuje do naturalnego i nadprzyrodzonego Objawienia, bogactwa nauczania Kościoła, papieży, Ojców Kościoła i świętych. Zatem przedstawiona doktryna ma nie tylko charakter teoretyczny, ale ma pewne nachylenie i zastosowanie duszpasterskie, przede wszystkim w głoszeniu miłosierdzia Bożego, jako drogi uświęcenia człowieka.

Ks. Doktorant poprawnie sformułował anons o metodzie i strukturze rozprawy. Tezy i twierdzenia, uwiarygodnione przypisami – dokonanymi poprawnie, dowodzą rzetelności naukowej, warsztatowej, a także znaczącej erudycji Autora. Potrafi on w sposób doskonały integrować w syntetyczne wnioski zróżnicowane wątki indukcyjne, scalać w miarę dobrze materiał z różnego rodzaju źródeł. Podkreślić należy pracowitość ks. Doktoranta, który przeanalizował ogromną ilość materiału źródłowego. W szczególny sposób należy z uznaniem zauważyć systematyczne wydobycie z różnego rodzaju źródeł, treści dotyczących istoty świętości miłosiernej w wymiarze rozwoju miłości miłosiernej Boga i człowieka, aż do osiągnięcia mistycznego, pełnego zjednoczenia z miłosiernym Bogiem. Również Autor, rozwój świętości ukazany przez Błogosławionego, wspiera bogato uwzględnioną literaturą pomocniczą.

Nowością i zarazem oryginalnością rozprawy ks. Dłutowskiego jest ukazanie, że miłosierdzie stanowi rdzeń świętości człowieka i jako przymiot Boga jest darem dla niego, a jednocześnie obowiązkiem względem drugiego człowieka. Tak rozumiane miłosierdzie decyduje o osiągnięciu świętości. Dlatego jego doświadczenie jest bardzo ważne w rozwoju życia duchowego. Ponieważ miłosierdzie jest etapem procesu powstawania nowego człowieka i pełni funkcję oczyszczającą. Dlatego Błogosławiony uczynił miłość miłosierną myślą przewodnią całej koncepcji świętości, aż do mistycznego zjednoczenia z Bogiem w najwyższej formie zaślubin duchowych. Ukazał to wszystko, co składa się na praktykowanie świętości; na tę rzeczywistość, w której człowiek jednoczy się z Bogiem. Ukazanie duchowego aspektu miłosierdzia przenosi refleksję o świętości w samo centrum ewangelicznego orędzia o zbawieniu. W tym świetle życie miłosierdziem jawi się jako całościowy wymiar człowieka i jako świadczenie miłości osobie znajdującej się w potrzebie, ale przede wszystkim jest odbiciem świętości Boga (DM 13), a tym samym relacji Boga do człowieka opartej na miłości miłosiernej. Dlatego wszelka relacja Boga ze stworzeniem opiera się na miłosierdziu oraz wszelka relacja człowieka z Bogiem wyraża się w postawie miłosierdzia wobec innych. Obie te relacje zawierające sposób i zakres przejawiania się miłości nazywanej „miłosierdziem”, wyrażają pełnię i autentyczną realizację świętości (DM 3). I o to chodzi Jezusowi oraz św. Faustynie, aby ukazać realizację miłosierdzia, jako prawidłową drogę wiodącą do świętości. Chrześcijanin realizujący miłosierdzie uczestniczy w miłosierdziu Bożym, bowiem świadectwo życia miłosierdziem jest podstawowym sposobem nie tyle głoszenia miłosierdzia Bożego, ale rozwoju świętości. Bogaty w – miłosierdzie Bóg staje się dla człowieka źródłem świętości, o ile człowiek poprzez wiarę otwiera się na Niego. Kto zechce zachować tę właściwą relację do Boga. staje się święty. W ten sposób miłosierdzie Boga dotyka cały świat w jego wymiarze grzechu, po to, aby doprowadzić ludzi do pełni zbawienia. Gdy chrześcijanin pozwoli siebie przemienić Bożej miłości, promieniuje ją na zewnątrz, w zależności od stopnia zjednoczenia miłosnego z Jezusem. Wierność zaś Jemu nakazuje dawać świadectwo. Zatem w osobach żyjących miłosierdziem Królestwo Boże przybliża się do świata. Jednocześnie podejmowanie świętości wymaga pełnego posłuszeństwa woli Bożej. Dlatego w świętości rozumianej jako posłuszeństwo woli Bożej wyraża się miłosierdzie. I tak też rozumie ją św. Faustyna jako owoc Miłości Miłosiernej Boga.

A więc w kontekście świętości można zrozumieć sens i rolę miłosierdzia Bożego, zaś w atmosferze miłosierdzia zrozumieć można rozwój świętości. Nieświadomość tego wzajemnego procesu sprowadza istotę miłosierdzia do zewnętrznego głoszenia, bez osobistego doświadczenia miłosierdzia Bożego, czyli bez osiągnięcia świętości. Nie można głosić miłosierdzia nie będąc świętym – i odwrotnie. Dlatego świętość miłosierna nie sprowadza się do pobożności zewnętrznej człowieka, ale głęboko tkwi w świętości życia, które owocuje doświadczeniem Jego miłosierdzia i przekazaniem go innym, aby uwierzyli w miłość Boga, zrywając z grzechem. Dlatego wielką zasługą Autora jest ukazanie wymiaru dynamicznego świętości miłosierdzia, dokonującego się nieustannie przez prowadzenie współpracy z miłosiernym Bogiem.

Recenzja wymaga postawienia ks. Doktorantowi kilka pytań, które nasunęły się w trakcie studiowania rozprawy. Czy rozwój świętości według ks. Sopoćko ma wymiar mistyczny (droga zjednoczenia) i czy przeważa w Jego nauczaniu? Czy koncepcja świętości ujmowana jest przez Błogosławionego od strony formacyjnej miłości miłosiernej, czy bardziej w aspekcie apostolstwa? Wreszcie, czy ta wspaniała koncepcja miłosiernej świętości jest możliwa w realizowaniu przez współczesnego człowieka?

Kończąc ocenę merytoryczną i metodologiczną dysertacji, należy stwierdzić, że mamy do czynienia z opracowaniem, którego Autor wykazał się teologiczną wrażliwością i bardzo dobrym warsztatem naukowym. Cele, które postawił sobie na początku pracy, zostały przez Niego osiągnięte. Rozprawa doktorska ks. M. Dłutowskiego jest pracą ciekawą i bogatą w problematykę.

4. Wniosek końcowy

Przedstawiona praca doktorska ks. M. Dłutowskiego legitymuje się zarówno z punktu widzenia oceny formalnej, jak i merytorycznej jako dzieło wysokiej rangi naukowej. Odznacza się ona nie tylko wybitnym walorem poznawczym, ale także dbałością o formę i język. Podkreślić należy adekwatny do tematu podział pracy na cztery bloki problemowe. Dotyczy to także podziału szczegółowego na paragrafy i punkty. Struktura przedstawionej rozprawy jest przejrzysta, koherentna i wyczerpująca. Przeprowadzone analizy, oparte na bogatej literaturze źródłowej, wzbogacone literaturą pomocniczą, cechuje wyważona argumentacja, logika i jasność wykładu.

Niniejsza praca jest pierwszym całościowym, naukowym opracowaniem koncepcji świętości według ks. M. Sopoćko. Zauważamy tutaj ukazanie niezwykle dynamicznego charakteru miłości miłosiernej. Zatem jest to praca odkrywcza, twórcza i pionierska. Dzięki rozprawie ks. Doktoranta teologia duchowości otrzymała nie tylko zasadne, naukowe, całościowe studium, ale też systematyczne ukazanie niezwykle aktualnego zagadnienia świętości w kontekście miłosierdzia Bożego. Należy też zauważyć, że posiada ono jeszcze jeden bardzo ważny atrybut, tzn. prezentuje realną koncepcję życia świętego w kontekście wyzwań współczesnych, w których miłosierdzie jest ratunkiem dla ludzi.

Przeprowadzona analiza źródłowa jest niewątpliwie sumienna i zasługuje na uznanie. Zatem Autor wykazał się umiejętnością samodzielnego i dogłębnego prowadzenia badań naukowych. Dlatego jest to rozprawa nowatorska w kontekście polskiej refleksji teologicznej prezentowanej przez ks. M. Sopoćko. Pod względem metodologicznym rozprawa ma szczególną wartość w aspekcie odwołania się do oryginalnych źródeł i wydobycia z nich całego bogactwa świętości miłosiernej. Zaś poprzez szczegółową analizę obszernego materiału źródłowego. Autor w sposób analityczno-syntetyczny tworzy bardzo dobre dzieło, które charakteryzuje się rzetelnością badań, logicznym wyprowadzaniem wniosków.

Biorąc pod uwagę całokształt rozprawy doktorskiej ks. M. Dłutowskiego, jego fachowość oraz solidność dzieła, końcowy wniosek brzmi: rozprawa ks. M. Dłu- towskiego spełnia wszystkie wymogi metodologiczne, merytoryczne i formalne, stawiane przed dysertacją doktorską. Autor w pełni zasługuje na to, by dopuścić go do dalszych etapów przewodu doktorskiego i taki wniosek przedkładam Radzie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Warszawa, 25 lutego 2019 r. Ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański

Dane techniczne

Autor ks. Michał Dłutowski
Format 165 x 245 mm
Liczba stron 272
Oprawa Twarda
Zdjęcia Nie
Rok wydania 2019
Wydawca Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu

Produkty powiązane

Opinie o produkcie (0)

Wyświetlane są wszystkie opinie (pozytywne i negatywne). Nie weryfikujemy, czy pochodzą one od klientów, którzy kupili dany produkt.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl