ARCANA

Rozważania, czy zamiana Kresów na „Ziemie Zachodnie” jest zyskiem czy stratą, są raczej tematami dla historyków, prawników, socjologów, ekonomistów, filozofów. Piszącemu o literaturze pozostaje znacznie skromniejszy obszar refleksji. Ale jedno nie może podlegać dyskusji: I i II RP były bardzo ciekawym eksperymentem cywilizacyjnym – ich terytorium zamieszkiwali przybysze z dwóch kontynentów – Europy i Azji. Co ich do nas przyciągało, często na naszą zgubę? Co ich od nas, jako np. katolików, odtrącało? Lektura tych szkiców stara się na te pytania odpowiedzieć. Na inne pytanie: - Czy bez Kresów, bez Wilna, Grodna, Lwowa, Tarnopola, Łucka, Krzemieńca, da się żyć? - odpowiedzieć trudno. Da się na pewno wegetować – ale wielkie źródło różnorodności i rozmachu duchowego - wysycha. Bez pamięci o Kresach, bez ludzi tam urodzonych i ukształtowanych, stajemy się narodem „bez korzeni”, podobnym do innych – ani lepszym, ani gorszym. Byle jakim.

Z dziejów agonii i podboju. Prace zebrane z zakresu najnowszej historii Polski to antologia publikacji Janusza Kurtyki drukowanych w latach 1987-2010 w pracach zbiorowych, periodykach naukowych: „Arce”, „Pamięci i Sprawiedliwości”, „Studiach Rzeszowskich”, „Zeszytach Historycznych” oraz „Zeszytach Historycznych WiN”.

Książka Janiny Hery to znakomity materiał do dziejów naszych artystów w „czasach niewoli”, ale też przebogaty, nieznany materiał archiwalny. Napisana ze znajomością przedmiotu, dobrym, literackim językiem. To ważna książka dla naszej tożsamości narodowej, kulturowej, literackiej.

Państwo chińskie, jeszcze pod koniec XVIII w. uważające się za supermocarstwo, w wiek XX wkroczyło jako organizm słaby i nawet oficjalnie pozbawiony wielu atrybutów suwerenności. Ogłoszona w 1911 r. Republika Chińska rychło stanęła w ogniu walk wewnętrznych. Jednakże znakomita ekipa apolitycznych, wykształconych na europejskich i amerykańskich uczelniach dyplomatów potrafiła wyzyskać skądinąd ulotne koniunktury międzynarodowe.

Praca poświęcona jest konstytucjonalizmowi Rosji i jego współczesnemu funkcjonowaniu w Federacji Rosyjskiej. Przedstawione zostało podłoże historyczne, tj. zarówno próby stworzenia rosyjskiego modelu konstytucyjnego przed rewolucją bolszewicką (okres przed 1905 r. opracował H. Izdebski), jak kształtowanie się monarchii konstytucyjnej, umocnienie oraz dekompozycję "konstytucjonalizmu socjalistycznego" (A. Bosiacki, który przedstawił także zagadnienia współczesnego konstytucjonalizmu Federacji Rosyjskiej).

Drugie, poprawione i uzupełnione wydanie książki, która ze względu na swój charakter oraz wykorzystany obszerny, trudno dostępny oraz zróżnicowany materiał źródłowy, pochodzący z kilkudziesięciu archiwów, a także kolekcji rękopisów z kilku krajów, jest niezastąpioną monografią tytułowej problematyki.

Hr. Adam Gurowski (1805-1866) to jedna z najciekawszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci nie tylko polskiego, ale także rosyjskiego, europejskiego oraz amerykańskiego życia politycznego i intelektualnego wieku XIX. Niezwykłe losy „czerwonego hrabiego” i ewolucja jego myśli pozwalają nie tylko zobaczyć z innej perspektywy dramatyczne dzieje konfliktu polsko-rosyjskiego, ale także recepcję Rosji przez elity polityczne i intelektualne Polski, Europy i Ameryki. Pokazują również mechanizmy kreowania opinii publicznej i oddziaływania na nią przez dyplomację i propagandę rosyjską.

„Melchior Wańkowicz czytał Wicika Żywicę do białego rana, jak Sienkiewiczowski latarnik. Po tę książkę sięgną na pewno obowiązkowo wszyscy entuzjaści nadberezyńskiej epopei. Nie powinni się zawieść. Jest ona kontynuacją eposu (Nadberezyńców), choć opowiada o losach nowego bohatera, mieszkańca szlacheckiego zaścianka Zielonki, sąsiada niedalekiego Stacha Bałaszewicza, Kościka Wasilewskiego i Mieczyka Piotrowskiego ze Smolarni.

Nadberezyńcy to najwybitniejsze dzieło Czarnyszewicza. Epicka, na poły awanturnicza, na poły romansowa opowieść o dramatycznych losach mieszkańców polskich zaścianków na ziemiach położonych między Berezyną a Dnieprem w latach 1911-1920.

O ile Ferdynand Goetel zapisał się bez wątpienia w historii literatury jako nowelista, powieściopisarz, reportażysta i pamiętnikarz, miał swój udział jako scenarzysta filmowy oraz autor sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych, był aktywny jako dziennikarz sportowy i redaktor paru pism, do jego literackich zasług rzadko bywa zaliczany dorobek publicystyczny, sytuowany przeważnie na marginesie jego dokonań (uwagę zwróciły chyba jedynie niektóre pisma polityczne, zwłaszcza kontrowersyjny tom Pod znakiem faszyzmu).