Norbertinum

Wojenne dziedzictwo to opowieść o losach rodziny Pawlikowskich, począwszy od początków XX wieku, po lata 60. Poświęcona jest pamięci ojca autorki, Bolesława Pawlikowskiego (1901–1987), pseudonim „Ostroga”, obrońcy Polski w 1920 roku, przodownika Policji Państwowej w Kłobucku, komendanta Podobwodu Kłobuckiego Armii Krajowej w latach 1943–1944, komendanta Obwodu Armii Krajowej Kłobuck-Krzepice. Był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Podczas ewakuacji obozu w 1945 roku uciekł z transportu więźniów. Po wojnie aresztowany przez UB, w 1949 roku uwolniony, następnie na własny wniosek zrehabilitowany przez W. Gomułkę.

W roku 1212, według niemieckich kronikarzy z XIII wieku, miała miejsce krucjata dziecięca. Nie była to żadna wyprawa wojenna ciężkozbrojnych rycerzy, ale wyprawa‑pielgrzymka dzieci, która wyszła z Francji, Nadrenii i Niderlandów. Czy to była wyprawa dzieci, czy tylko biedoty, zdziesiątkowana w czasie wędrówki przez głód i choroby, dokładnie nie wiadomo. 

Książka przedstawia losy Rodziny Jonkajtysów, która w nocy 13 kwietnia 1940 r. została deportowana do Północnego Kazachstanu. Wywózka od pierwszej chwili była dla nich wyrokiem śmierci: „was na to zdies’ prywiezli, sztob wy podochli”. Rodzina Jonkajtysów przez sześć lat zesłania na „nieludzkiej ziemi” doświadczała cierpień fizycznych i psychicznych, brutalnego sowieckiego totalitaryzmu, dążącego do pozbawienia ich tożsamości narodowej, godności i człowieczeństwa. 30 marca 1946 r. Jonkajtysowie powrócili do Kraju.

Wspomnienia jednego z najbardziej zaufanych generałów Józefa Piłsudskiego.

Pisanie tego tekstu uruchomiło we mnie na nowo żarna pamięci. (...) prawie gorączkowo, zacząłem wracać do kolejnych moich dni w PRL-u - dni znaczących...

Wstrząsające świadectwo kapłana, który przeżył piekło jednego z najcięższych i mrocznych łagrów na Wyspach Sołowieckich zamienionych przez władze sowieckie na golgotę duchowieństwa - tam bowiem kierowano duchownych katolickich i prawosławnych.

"Jest to na polskim rynku wydawniczym pozycja wyjątkowa. Konwencję, w jakiej porusza się Marcińczak, umieścić by można na pograniczu wywiadu (gatunku typowo dziennikarskiego) i eseju (przynależnego bardziej do literatury pięknej). [...] Nie chodzi tu bowiem o wydobycie maksimum prawdy o konkretnym rozmówcy, osadzonym w rekonstruowanym przy pomocy reportera historycznym kontekście, ale raczej o trud dochodzenia do szeregu prawd na temat świata i jego przeżywania, możliwości poznawczych człowieka, historiozofii, które w takiej rozmowie, wspólnym wysiłkiem, mogą być odsłonięte.

Ktoś może powiedzieć, że to, co napisałam, to czysta fantazja. Moje wspomnienia z lat na Syberii nie są fantazją, to trudne do przyjęcia fakty. Ciężkie przeżycia wyryły w mojej pamięci tak głęboki ślad, że stoją przede mną jak żywe. W duszy małego dziecka odbiły się jak na taśmie filmowej.

Niełatwo bowiem było mi namówić autorkę do ich spisania. „Po co komu to potrzebne? Kogo dzisiaj zainteresuje?” – mówiła nie bez rezygnacji.

Antologia zawiera wiersze, poematy, opowiadania, eseje, reportaże, fragmenty powieści i dramatów, napisane w latach 1943–1993 przez ponad 100 autorów w 7 językach, a opublikowane w 14 krajów, m.in.: w Anglii, Argentynie, Australii, na Białorusi, we Francji, w Izraelu, Rosji, Stanach Zjednoczonych, we Włoszech.

Książka dotycząca opisywania historii i jej kształtowania przez naukowców i polityków. Autor przypomina jak w powojennej Polsce zakłamywano historię naszego kraju. Stara się przedstawić nowe sposoby na opis naszych dziejów, liczy na to, że w niedalekiej przyszłości ukształtuje się społeczeństwo, dla którego poznawanie historii będzie osobistą powinnością.

W opracowaniu tym Autorka pragnie – na tle opisu tułaczej drogi zesłańców polskich – zaakcentować skalę siły niszczycielskiej chorób zakaźnych i tropikalnych, szczególnie duru plamistego i malarii. W tym celu – zamieszczając współczesną charakterystykę kliniczną tych chorób wraz z krótkim zarysem patologii klinicznej, diagnostyki i bezwzględnymi zaleceniami terapeutycznymi w ramach hospitalizacji chorych i opieki sanitarnej – podkreśla obowiązujące wymogi prawidłowego postępowania medycznego, porównując je ze stopniem zaniedbań i uchybień medycznych, na jakie skazani zostali deportowani zesłańcy (szczególnie dzieci i ludzie starzy, wyniszczeni głodem) w regionach szerzących się chorób.