Historia myśli politycznej

Pierwsze polskie wydanie głośnej książki Arthura Moellera van den Brucka Das dritte Reich (1923), będącej jednym z najważniejszych manifestów tzw. rewolucji konserwatywnej w Niemczech. To ostra krytyka liberalizmu, komunizmu i ładu politycznego Europy, jaki został zaprojektowany przez zwycięzców I wojny światowej. To również historiozoficzna, dokonana na szerokim tle prądów kulturowych Europy analiza dziejów Niemiec i próba wskazania innej dla nich drogi niż ta obrana w Republice Weimarskiej – ale i innej niż ta, na którą wkroczyły one w latach 30. XX w.

Jest to dzieło jednego z najwybitniejszych umysłów europejskich, francuskiego politologa i ekonomisty, Bertranda de Jouvenel. Autora wydanej przed dwoma laty „Redystrybucji”.

W tomie spisano dzieje władzy politycznej – od jej powstania poprzez monarchię, feudalizmy, do  kapitalizmu i faszyzmu sprzed i z czasu II wojny światowej.

O ile na Zachodzie krytyka religii miała charakter racjonalistycznego obalania przesądów w celu ofiarowania człowiekowi pełnej swobody myślenia i kierowania sobą, o tyle Niemcy nie poprzestawali nigdy na tej negatywnej krytyce, jakkolwiek chętnie brali w niej udział, o czym świadczy chociażby Feuerbach i Strauss, ale starali się zawsze na miejsce Boga obalonego stawić bogów nowych.

Praca poświęcona jest konstytucjonalizmowi Rosji i jego współczesnemu funkcjonowaniu w Federacji Rosyjskiej. Przedstawione zostało podłoże historyczne, tj. zarówno próby stworzenia rosyjskiego modelu konstytucyjnego przed rewolucją bolszewicką (okres przed 1905 r. opracował H. Izdebski), jak kształtowanie się monarchii konstytucyjnej, umocnienie oraz dekompozycję "konstytucjonalizmu socjalistycznego" (A. Bosiacki, który przedstawił także zagadnienia współczesnego konstytucjonalizmu Federacji Rosyjskiej).

 W książce Przestępny Makiawel i inni autor zebrał swoje szkice o pisarzach i myślicielach politycznych różnych epok, pisane w latach 1989–2024, rozproszone po „niszowych” zazwyczaj czasopismach i portalach lub jako fragmenty książek zbiorowych. Są tu zarówno sylwetki postaci powszechnie znanych — jak Machiavelli, Shakespeare, Hobbes, Burke, de Maistre, Balzac czy Bernanos — jak i mniej znanych, lub w Polsce w ogóle nieznanych, ale zasługujących na uwagę. Klamrą spinającą ten zbiór są dwa eseje będące studium politycznej przewrotności: o tytułowym Makiawelu i o Manifeście z Ventotene dwóch włoskich komunistów, prawdziwych „ojców-założycieli” Unii Europejskiej.

Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiego. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były gotowe oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru.

Idąc od starożytnej filozofii śmierci do współczesnej śmierci filozofii, autor raz jeszcze rozważa historię, która nie łudzi nadzieją stojącego za rogiem happy endu. Zamknięci w pułapce języka i czasu musimy podjąć trud myślenia od początku – wziąć do rąk Fedona, wejść do celi Boecjusza, rozsupłać dystynkcje scholastyków, posłuchać współczesnych.

"Jest to w istocie pierwsza próba niemal całościowego spojrzenia na polskie środowiska krytykujące nazizm nie wówczas, gdy uzasadniał on już militarny atak Niemiec na sąsiednie państwa wraz z rozpoczęciem II wojny światowej, nie wówczas, gdy stał się on teoretycznym zapleczem zbrodni ludobójstwa […], lecz znacznie wcześniej, gdy na narodowo-socjalistycznym gruncie wspierano i pierwsze akty normatywne, i pierwsze programy wychowawcze, które miały być realizowane gwoli spełnienia różnych zapowiedzi przewidywanych przez twórców tej „doktryny”."

Był pierwszym teoretykiem republikanizmu w dzisiejszym sensie. Dwa traktaty… są pod tym względem dziełem kanonicznym, a dla każdego politologa wprost obowiązkowym. Zainspirowały m.in. Deklarację Niepodległości i Konstytucję USA. To właśnie wtedy Locke stał się klasykiem idei nowoczesnej państwowości.

Reprint wydania z roku 1906.

W tej książce wyraża dobitnie pogląd, że badania historyczne mają wielkie znaczenie – nie tylko w wymiarze czysto poznawczym, lecz również ze względu na zrozumienie bieżących i przyszłych zdarzeń polityczno-gospodarczych. [...]
Mises docenia znaczenie historii, ale poddaje krytyce niektóre sposoby uprawiania tej nauki: scjentyzm, historyzm i historycyzm. Uważa je za bardzo niebezpieczne punkty zapalne na styku historii i teorii. Wyjaśnienie jego stanowiska jest głównym tematem tej książki.

Marek Chodakiewicz w niepowtarzalny sposób wyjaśnia pochodzenie oraz dzisiejsze usytuowanie pojęć lewicy i prawicy. Wbrew teoriom o końcu historii idei - żyją one bardziej niż kiedykolwiek. Pozycja jest wznowieniem klasycznej pozycji, "encyklopedii kulturowej" uznanego autora z 1996 roku.