Historia myśli politycznej

Sobór Trydencki to bez wątpienia wydarzenie szczególne w dziejach Kościoła katolickiego. Jego Ojcom nie udało się co prawda uratować jedności chrześcijaństwa zachodniego — jak pamiętamy, Kościół wschodni zerwał z Rzymem już w XI w. i nigdy, mimo wielu prób podejmowanych na przestrzeni wieków, nie udało się choćby powrócić do stanu sprzed 1054 r. — ale niewątpliwie powstrzymał dalszy rozpad rzymskiego katolicyzmu, dokonał reform podnosząc poziom moralny duchowieństwa i pogłębił rozumienie Chrystusowego orędzia.

Sobór Trydencki to bez wątpienia wydarzenie szczególne w dziejach Kościoła katolickiego. Jego Ojcom nie udało się co prawda uratować jedności chrześcijaństwa zachodniego — jak pamiętamy, Kościół wschodni zerwał z Rzymem już w XI w. i nigdy, mimo wielu prób podejmowanych na przestrzeni wieków, nie udało się choćby powrócić do stanu sprzed 1054 r. — ale niewątpliwie powstrzymał dalszy rozpad rzymskiego katolicyzmu, dokonał reform podnosząc poziom moralny duchowieństwa i pogłębił rozumienie Chrystusowego orędzia.

W 1517 roku Marcin Luter wystąpił ze swoimi 95 tezami, które przede wszystkim poddawały krytyce przekonanie, że można odkupić swoje winy, płacąc za nie brzęczącą monetą. Jednak współczesny czytelnik tez Lutra zauważy bez trudu, że niemiecki zakonnik zakwestionował też zakres władzy papieskiej. Jego zdaniem papież na władzę ograniczoną prawem kościelnym i w istocie rozciąga się ona tylko na to, co on dam postanowił. Papieżowi nie podlegają książęta ani biskupi, posłuszeństwo mu jest zbędne. Ponadto każdy chrześcijanin "ma udział we wszelkich darach Chrystusowych i kościelnych", jest więc sam sobie papieżem.

Trudno powiedzieć, czy Luter chciał rozbić jedność świata chrześcijańskiego, ale niewątpliwie zapoczątkował proces jej rozpadu. Czy zaś w czymkolwiek udało mu się poprawić ludzi, ich stosunek do siebie wzajem i do Boga? — w świetle wiedzy, jaką dało nam pięć wieków dziejów cywilizacji od wystąpienia Lutra — jest pytaniem retorycznym.

Kacper Kita kreśli opowieść o trzech pokoleniach najsłynniejszej politycznej rodziny współczesnej Europy i walce Le Penów na tle prawie stu lat historii Francji. W tej niezwykłej historii jest wszystko - bieda, wojny, tortury, maj 1968, tajemniczy spadek po zmarłym milionerze, niewyjaśnione zamach i morderstwo, burzliwe rodzinne kłótnie i pojednania, oskarżenia o antysemityzm, Reagan, Putin i Polacy. Książka będąca efektem wieloletnich badań starannie unika powierzchownych kalek i płytkich generalizacji - nie idealizuje ani nie demonizuje bohaterów, ale pokazuje ich jako ludzi z krwi i kości.

Niemiecki antysemityzm, którego zwieńczeniem był holokaust Żydów, nie powstał z dnia na dzień. Jego fundamenty były stawiane przez całą II poł. XIX wieku i na początku wieku XX. W procesie tym brali udział znani i wpływowi uczeni, a także dziennikarze i wydawcy. Skąd się wziął niemiecki rasizm? 

Książka Marksizm. Krytyka zbiera w jednym tomie interpretację i krytykę myśli marksistowskiej z perspektywy ekonomii, filozofii i historii idei. Zasadniczą część książki stanowią trzy eseje nieżyjących już ekonomistów reprezentujących trzy pokolenia austriackiej szkoły ekonomii.

„Był bodaj jedynym profesorem uniwersyteckim w II Rzeczypospolitej, który publicznie deklarował poparcie dla działającego nielegalnie Obozu Narodowo-Radykalnego, w tym dla jego najskrajniejszego odłamu – Falangi."

Adam Gurowski (1805-1866) był w XIX wieku jednym z najlepiej znanych polskich myślicieli i publicystów. Jego książki i artykuły czytano szczególnie chętnie we Francji, Anglii i Stanach Zjednoczonych.

Bez wątpienia Rewolucja Francuska była największą katastrofą polityczną w historii świata od upadku starożytnego Rzymu. Nie dlatego, że kosztowała ludzkość tyle krwi co II Wojna Światowa, lecz dlatego, że zakończyła ostateczne mediewalną epokę wiary i tradycji, otwierając epokę permanentnego niepokoju, wojen domowych i rewolucji charakteryzujących świat nowoczesny.

 Znany ze średniowiecza spór o inwestyturę podkopał pozycję papieża i cesarza, ośmielił ich lenników. Wraz z pojawieniem się reformacji, najpierw w obszarze wiary, a zaraz potem, a właściwie równolegle, w obszarze polityki ujawniły się nowe ośrodki i centra kwestionujące władzę zarówno papieża, jak i cesarza, i uznające, że nie sprawują władzy z nadania jednego z nich, ale otrzymały ją od Boga... albo od ludu, który zresztą zaczął dość szybko spychać Boga z tronu prosto w niebyt. Z czasem obok papiestwa i cesarstwa wyłoniła się władza suwerenna, a więc w pełni niezależna, a nadto zwiększająca swe prerogatywy. Władcy przestali liczyć się z prawem Bożym, naturalnym, jak i tradycyjnym, i fundamentalnym, zmierzano bowiem ku absolutyzmowi rozumianemu zarówno jako suwerenność, jak i wszechmoc.

 Dwie najważniejsze książki Tocqueville`a O demokracji w Ameryce oraz właśnie Dawne rządy a rewolucja uznawane są za kamienie milowe w politologii i socjologii polityki.

W Dawnych rządach... stawia autor tezę, iż dawny porządek został podważony już na długo przed samą rewolucją, a ta jest w gruncie rzeczy ostatnim (często krwawym) aktem agonii dawnego systemu. Dodatkowo uwypukla fakt, iż w gruncie rzeczy zmiany, które w wyniku rewolucji zachodzą zaszły już faktycznie znacznie wcześniej, struktura społeczna zmieniała się od wielu lat. Rewolucja zaś wybucha nie w momencie najgorszego kryzysu ancien regime ale w momencie, gdy sytuacja zaczyna się poprawiać, tyle że poprawia się wolniej niż oczekuje tego społeczeństwo. 

Prof. Andrzej Nowak dokonał résumé różnych szkół i kierunków politycznego myślenia na przestrzeni dziejów. 

Napisana barwnym, literackim językiem, świetnie ilustrowana książka, pełna refleksji nad współczesnością historia od starożytnych myślicieli chińskich i filozofów greckich, przez świętych Augustyna i Tomasza, renesansowych humanistów, zachodnich filozofów baroku i oświecenia, po myślicieli polskich.