Kazimierz Wybranowski (Roman Dmowski) - Dziedzictwo

W napisanej pod pseudonimem powieści W połowie drogi Roman Dmowski ukazał w przejrzysty sposób sytuację w Polsce po przewrocie majowym w 1926 r. Oparta o realia tamtego okresu książka pozwala zrozumieć, do czego prowadziłla działalność obozu sanacyjnego w okresie międzywojennym. Autor sprecyzował zadania stojące przed ruchem narodowym w dziele budowy silnej Polski. Wiele ówczesnych poglądów autora znajduje potwierdzenie w obecnej sytuacji w Polsce.

Roman Dmowski w tym dziele przedstawił pogłębioną i wnikliwą analizę sytuacji gospodarczej i politycznej Polski po uzyskaniu niepodległości, która ukazana została na tle kryzysu gospodarki światowej lat trzydziestych oraz przedstawił stosunki polsko-rosyjskie i polsko-niemieckie w tym okresie. Bardzo interesująco została ukazana kwestia ukraińska oraz problemy Ukrainy w polityce niemieckiej i rosyjskiej w kontekście polityki światowej oraz ówczesnej sytuacji w Polsce. Również z dużym znawstwem tematu zaprezentowana została kwestia żydowska w Polsce oraz w szerszym kontekście sytuacji międzynarodowej.

W najgłębszej, parabolicznej warstwie utworu, wybrzmiewa pytanie o przyczyny najtragiczniejszego w dziejach świata upadku, jakim jest rozgrywająca się na naszych oczach agonia cywilizacji antyczno-chrześcijańskiej. Czy proces ten jest wynikiem praw historii, przypadku bądź błędu ewolucyjnego? Czy raczej planu realizowanego w intencji czystego zła, w celu kultowym, ezoterycznym, niewytłumaczalnym w porządku doczesności?

Malownicze, pagórkowate pogranicze polskiego Wołynia i Podola pod zaborem rosyjskim. Rok 1838. Czas spokoju, względnego dobrobytu, ale też i częstego braku zdrowego rozsądku i rozwagi.

On - Józef Starzycki - bystry, rzutki i przystojny młodzieniec z niezamożnej rodziny kultywującej ziemiańskie tradycje. Ona - Kamila Zagartowska - elegancka, urocza, rezolutna i zaradna panna, córka... bezwzględnego lokalnego bogacza skupującego majątki podupadającej szlachty. (...)