Ośrodek Myśli Politycznej

Naród w niewoli to zbiór artykułów pisanych przez historyków z krakowskiego Oddziału IPN. Przypominają oni niemiecką i sowiecką agresję na Polskę w 1939 r. Przedstawiają konsekwencje tej agresji: eksterminację obywateli polskich, w tym – pod okupacją niemiecką – Żydów.

Tom ukazujący najważniejsze książki i artykuły czołowego myśliciela politycznego II RP, wybitnego teoretyka zagadnień konstytucyjnych, cenionego publicystę ideowo-politycznego, rozwijającego refleksję konserwatywną w ramach obozu sanacyjnego, praktyka uzasadniającego w tekstach swe posunięcia w roli ministra sprawiedliwości i marszałka Sejmu.

Pierwszy polski wybór pism czołowego myśliciela politycznego końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku, klasyka myśli konserwatywnej i kontrrewolucyjnej, prekursora francuskiej socjologii, autora inspirujących rozważań o władzy, społeczeństwie, rewolucji i stanie Europy w burzliwej epoce zmian, których był przenikliwym krytykiem i interpretatorem.

Wybór pism jednego z najsłynniejszych polskich duchownych XIX wieku, krytyka moderantyzmu i liberalizmu oraz przenikniętego ich duchem dziennikarstwa, ostrego polemisty krakowskich stańczyków, autora zawartych w tym tomie głośnych rozpraw pisanych w obronie władzy doczesnej papieży i Państwa Kościelnego, zagrożonego przez procesy zjednoczeniowe we Włoszech.

Stanisław Koźmian (1836-1922), jeden z najważniejszych polskich myślicieli konserwatywnych, w swych relacjach z podróży – odbytych między 1868 a 1900 r. do Holandii, Czech, Austrii, Francji, Grecji, Turcji, Bułgarii, Serbii, Włoch oraz na Węgry i Ukrainę – jest błyskotliwym komentatorem wielkiej, często zakulisowej polityki, erudycyjnym znawcą i krytykiem dzieł malarstwa i sztuk teatralnych, niestroniącym od ironii bywalcem salonów i wnikliwym obserwatorem przemian kulturowych. Kreśli inspirującą opowieść o świecie, który uwierzył w swą wielkość, budując ją na ideach, wiodących go, jak wkrótce się okazało, do samozagłady. Dzięki Koźmianowi możemy ten świat lepiej poznać i zrozumieć.

W dziejach Polski niewiele było równie interesujących i kontrowersyjnych projektów politycznych, jak Rada Nieustająca. Nieliczni zwolennicy uznawali ją za cenny wysiłek reformatorski, zmierzający do tego, by Rzeczpospolita wreszcie otrzymała stały rząd. Krytycy uważali jedynie za kolejny krok na drodze podporządkowywania Polski sąsiednim mocarstwom, zwłaszcza Rosji. Przez dziesięciolecia spierano się o jej praktyczne znaczenie i czy można ją stawiać na równi z innymi europejskimi rządami epoki. Dziś o Radzie Nieustającej mówi się wszakże już niewiele – pozostaje ona w głębokim cieniu Sejmu Czteroletniego. Lekceważenie tej instytucji jest jednak błędem: zwłaszcza nieznajomość jej genezy uniemożliwia należyte zrozumienie ostatnich dekad I RP. Książka prof. Władysława Konopczyńskiego, jedna z najważniejszych jego prac, pozwala nadrobić te zaległości. Jest zarazem pasjonującą ponadczasową opowieścią o polskiej polityce, której współczesne oblicze – mimo zupełnie innych ram instytucjonalnych – ma zaskakująco wiele wspólnego z jej obrazem z czasów upadku państwa i prób jego ratowania.

Jedno z najważniejszych dzieł Russella Kirka (1918-1994), klasyka myśli konserwatywnej, który wywarł wielki wpływ na powojenne losy konserwatyzmu w Stanach Zjednoczonych.  Jego poszukiwania źródeł amerykańskiego porządku są opowieścią o fundamentach i ewolucji cywilizacji zachodniej, zwłaszcza w jej anglosaskim nurcie.

Jakie zasady i interesy powinny być podstawą polityki wschodniej Rzeczypospolitej? Czy Polska skutecznie przeciwstawia się wpływom rosyjskim w Europie Wschodniej? Jak ewoluują stosunki Polski z Ukrainą i co decyduje o ich stanie? Jaki powinien być realistyczny plan działania wobec Białorusi? Jakie miejsce w polskiej polityce wschodniej zajmują kraje bałtyckie? Co Polska może zrobić dla wzmocnienia prozachodniej orientacji Gruzji i Mołdawii? Jaką rolę w polskiej polityce wschodniej odgrywa kwestia mniejszości narodowych? Jak na skuteczność tej polityki wpływa członkostwo Polski w UE?

Autor analizuje politykę najważniejszych aktorów nadbałtyckiej rozgrywki - Duńczyków, Szwedów, Niemców, Rosjan, Polaków - ukazuje czynniki, za sprawą których w różnych okresach jedne państwa osiągały w niej przewagę, a inne ponosiły porażki, a nawet przestawały odgrywać znaczącą rolę. Kreśląc fascynującą panoramę zmiennych europejskich sojuszy, przedstawia także wpływ na te zmagania Anglii, Holandii, Francji, Austrii i Hiszpanii. Opisując rywalizację potęg, nie zapomina o uwikłanych w nią losach mniejszych plemion a później narodów.

Z jego znakomitej analizy wyłania się bardzo złożony, ale spójny obraz zmagań, których skutki dla polityki europejskiej były niekiedy kluczowe: jedne państwa wynosząc na szczyty, inne spychając na margines. Kwestia bałtycka była bowiem znacznie bardziej istotna dla Europy, niż obecnie skłonni jesteśmy przeważnie sądzić.

Monografia o myśli społeczno-politycznej czołowej postaci opozycyjnych środowisk liberalnych i konserwatywnych lat 70-tych i 80-tych. Autor ukazuje jej fundamenty i źródła inspiracji. Prezentuje metodę badawczą Mirosława Dzielskiego, formułowaną przez niego koncepcję wolności, jego rozważania o znaczeniu, funkcjach i celach religii oraz roli Kościoła katolickiego i katolickiej nauce społecznej.

„Był bodaj jedynym profesorem uniwersyteckim w II Rzeczypospolitej, który publicznie deklarował poparcie dla działającego nielegalnie Obozu Narodowo-Radykalnego, w tym dla jego najskrajniejszego odłamu – Falangi."

Adam Gurowski (1805-1866) był w XIX wieku jednym z najlepiej znanych polskich myślicieli i publicystów. Jego książki i artykuły czytano szczególnie chętnie we Francji, Anglii i Stanach Zjednoczonych.