Ryszard Surmacz - Przeszłość dla Przyszłości. Rozmowy o Polsce z prof. Anną Pawełczyńską

Święty papież wielokrotnie zwracał uwagę – o czym piszemy w książce – na wszechstronność kryzysu współczesnego Zachodu, a tym samym i zagrożeń, wobec których stoi Kościół przełomu drugiego i trzeciego tysiąclecia. Dzisiaj jeden z następców św. Jana Pawła II abdykuje, bo „osłabły siły ducha” (Benedykt XVI), a drugi twierdzi, że najpoważniejszym problemem Kościoła w dwudziestym pierwszym wieku jest… „bezrobocie młodych” i abdykuje ze sprawowania Urzędu Nauczycielskiego, mówiąc: „Kim jestem, by ich sądzić”.

Niniejsza książka jest opowieścią o kryzysie. Tym najpoważniejszym, bo dotykającym sfery ducha, kryzysie naszego kręgu cywilizacyjnego ukształtowanego przez chrześcijaństwo przekazane ludom Europy przez Kościół rzymski.

Jaka jest przyczyna tego kryzysu, alias kto lub co za tym stoi?

Książka prof. Anny Pawełczyńskiej jest próbą diagnozy oraz przestrogą przed obecną w dzisiejszym świecie przemocą. Autorka zachęca czytelnika do refleksji nad przyczynami i formami przemocy, której ofiarą padają całe narody, a której ofiarą padają całe narody, a której inspiratorzy pozostają całkowicie bezkarni. Dzieje się tak dlatego, że - w przeciwieństwie do swych poprzedników - są oni zbiorowi i nie posiadają twarzy. Ich bezkarność bierze się między innymi z tego, że korzystają z ochrony potężnych grup interesu. Książka jest kontynuacją rozważań zawartych w rozprawie Wartości a przemoc.

Publikacja Ścieżkami nadziei jest ściśle związana z profesor książką Anny Pawełczyńskiej O istocie tożsamości narodowej – Polacy wobec zagrożeń. Zawiera ona rozwinięcie myśli o znaczeniu prawego sumienia dla przeciwstawienia się złu, dla doskonalenia siebie, Polski i świata. W sposób przystępny wskazuje podstawowe elementy i warunki społeczne pomagające kształtować dobre, prawe sumienie, a jednocześnie ostrzega przed pułapkami, które będą tę pracę utrudniać.

Monumentalna praca na temat największego polskiego prozaika XX wieku. Kto chce poznać i zrozumieć Józefa Mackiewicza, a przy okazji również współczesną Polskę i kondycję polskich elit, musi sięgnąć po tę, wyróżnioną w Literackiej Nagrodzie im. Józefa Mackiewicza, pracę Grzegorza Eberhardta. 

Zdumiało mnie, jak wiele osób występujących w tej książce poznałem osobiście. Przeraziło, jak mało o nich wiedziałem i jak powierzchowne miałem opinie. To, że skłaniam się raczej, by wierzyć świadectwom przytaczanym przez Eberhardta niż własnym opiniom towarzyskim, jest chyba największym komplementem, jakim można obdarzyć twórcę literatury faktu.

Maciej Rybiński

(wydanie trzecie, znacznie poszerzone i uzupełnione)