Krytyka kapitalizmu

Ta książka to przenikliwa krytyka obecnego stanu światowej ekonomii i wartości dominujących we współczesnych społeczeństwach, roli elit politycznych i gospodarczych, to sprzeciw wobec nieładu gospodarczego i finansowego, który zdominował współczesne systemy gospodarcze, świat finansów i bankowość. W jasny i atrakcyjny sposób autor tej bezcennej pozycji udowadnia niedowiarkom, co jest dziś naprawdę złe, źle rozumiane i interpretowane. 

Burżuazyjna godność. Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata? Deirdre Nansen McCloskey jest najlepszym przedstawieniem kontrowersji związanych z początkami rewolucji przemysłowej. Ekonomiści od kilkudziesięciu lat wysuwają coraz to nowe hipotezy mające tłumaczyć, dlaczego to właśnie w Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku nastąpił nagły wzrost bogactwa.

O czym traktuje Burżuazyjna godność? To książka o tym, że źródeł poprawy materialnych warunków życia, która rozpoczęła się wraz z rewolucją przemysłową, nie należy szukać w czynnikach materialnych. O czym traktuje Burżuazyjna godność? To książka o tym, że źródeł poprawy materialnych warunków życia, która rozpoczęła się wraz z rewolucją przemysłową, nie należy szukać w czynnikach materialnych. Wbrew podtytułowi książki nie tylko ekonomiści (samuelsonowscy, należałoby dodać), którzy lubują się we wskazywaniu na prawa własności i akumulację kapitału, lecz także historycy gospodarczy – doszukując się przyczyn postępu gospodarczego chociażby w imperializmie – popełniają błąd materialistyczny. Tymczasem, jak wskazuje McCloskey, czynniki materialne albo oddziaływały już wcześniej, albo miały niewielkie znaczenie ilościowe, a główną przyczyną nowoczesnego wzrostu gospodarczego była zmiana w sferze retoryki i idei...

Marcin Zieliński, tłumacz książki

Kiedy przeciętny człowiek mający przeciętną pracę pragnie zdobyć własny kąt, aby ustabilizować się i założyć rodzinę, nie ma innego wyjścia, jak tylko wziąć bankowy kredyt hipoteczny na kilkadziesiąt lat. Tak dzieje się w Polsce i w innych krajach Zachodu. W rezultacie współczesne społeczeństwa faktycznie składają się w przeważającej mierze z bankowych niewolników, którzy zmuszeni są pracować i oddawać dużą część swoich zarobków bankom w zamian za dach nad głową, który owe banki im skredytowały. Czym się to różni od sytuacji niewolników żyjących w domu należącym do pana bądź feudalnych chłopów zgromadzonych w czworakach? (...) To książka dla niewolników – o ich panach.

Hipermarkety opanowały handel na Zachodzie. Olbrzymie centra handlowe i międzynarodowe sieci w błyskawicznym tempie wyparły małe, lokalne sklepiki, zajmując nie tylko tereny na przedmieściach, ale również wkraczając do centrów miast i niszcząc istniejący tam wcześniej handel. Zwolennicy hipermarketów twierdzą, że pozwalają one kupować ludziom więcej i taniej, dając dodatkowo nowe miejsca pracy. Jak jest jednak naprawdę? Czy rzeczywiście w hipermarketach kupimy wszystko taniej? Czy w salonach sieci handlowych faktycznie znajdziemy więcej niż w tradycyjnych specjalistycznych sklepach? Czy hipermarkety przyczyniają się do ograniczenia bezrobocia, czy raczej je wspierają, na dodatek niszcząc lokalne wspólnoty? Odpowiedzi na te pytania znajdzie czytelnik w tej pasjonującej, ale też budzącej grozę książce.

Jones przedstawia historię kapitalizmu jako konfliktu między sankcjonowaną przez państwo lichwą a ludzką pracą, będącą podstawowym źródłem wartości. Lichwa stanowi podstawę całego współczesnego systemu bankowego, którego geneza sięga XV i XVI wieku. Pozwala ona na uzyskiwanie zysków bez wkładu pracy. Ten pasożytniczy mechanizm jest nie tylko źródłem fortun i gwarancją władzy, ale także przyczyną upadku współczesnego świata. Jedyną alternatywą dla niego jest, zdaniem Jonesa, katolicka wizja gospodarki, realizowana w Europie w czasach przedkapitalistycznych.

W drugim tomie książki Jałowy pieniądz autor omawia między innymi: rozwiązania i podstawy ideowe, towarzyszące błyskotliwemu rozwojowi przedsiębiorstw, jakim były redukcje prowadzone przez misjonarzy jezuickich w Ameryce Południowej; kapitalistyczne przyczyny kasaty zakonu Jezuitów; ekonomiczny aspekt wybuchu dwóch rewolucji tzw. chwalebnej i francuskiej; pierwsze eksperymenty inżynierii społecznej przeprowadzane w celu uformowania nowego otwartego społeczeństwa kapitalistycznego wg. wizji wigowskiej; zagadnienia związane z gospodarczą emancypacją Żydów w epoce napoleońskiej; zwycięski marsz rodziny Rotszyldów po prymat w europejskim świecie finansjery (Meyer Amschel Rotszyld jako archetyp postaci Mefistofelesa w Fauście Wolfganga Goethego); ostateczne uprawomocnienie zjawiska lichwy, jako fundamentu kapitalizmu.

W swojej najgłośniejszej pracy Sombart podważa znaną tezę Webera, zgodnie z którą kapitalizm ma źródło w etyce protestanckiej, premiującej ciężką pracę, dążenie do nieustannego powiększania majątku i oszczędność. Sombart w błyskotliwy sposób pokazuje, że wszystkie podstawowe zasady gospodarki kapitalistycznej można znaleźć w judaizmie i kulturze żydowskiej, z której wywodziła się etyka protestancka. 

„Uważna analiza antropologicznych i filozoficznych fundamentów liberalizmu to pilne zadanie (…). Świat nie zjednoczył się w globalną całość, a napięcia międzynarodowe osiągają poziom, którego nie znaliśmy od końca Zimnej Wojny. Rynki nie przejęły wcale wszystkiego z rąk państwa, co więcej, w tych krajach, które zanotowały w ostatnich dekadach największy awans gospodarczy i geopolityczny – państwo przejawiało inteligentny aktywizm (…).

De Benoist daje bodziec do refleksji nad zanikającym porządkiem politycznym – dla tych, którzy może skonstruują następny”.

Krzysztof Tyszka-Drozdowski, Wstęp do wydania polskiego

Zarówno komunizm, jak i neoliberalizm były ruchami mesjanistycznymi, wykorzystującymi język rozumu i nauki, w istocie jednak napędzała je wiara. Na pozór śmiertelnie sobie wrogie, oba te wyznania nie zgadzały się jedynie co do doktrynalnego szczegółu – czy drogą ludzkości do ostatecznej doskonałości ma być powszechny socjalizm, czy globalny demokratyczny kapitalizm.

Ze Wstępu autora

John Gray (ur. 1948), Jak to się stało, że jeden z ideowych przywódców brytyjskiej Nowej Prawicy i autor klasycznych już prac na temat liberalizmu stał się jednym z jego najbardziej oryginalnych krytyków? Obecne poglądy Graya lokują się poza tradycyjną lewicą i prawicą, a on sam, jako nieprzejednany krytyk oświecenia i wywodzącej się z niego mitologii postępu, pod wieloma względami zbliża się do myśli konserwatywnej.
Fałszywy świt poświęcony jest przede wszystkim krytyce ideologii wolnego rynku, którą Gray uważa, obok socjalizmu i komunizmu, za dziedzictwo oświecenia i jego wiary w istnienie jakichś żelaznych praw, kierujących rzeczywistością społeczną.

Jones podejmuje się w III. tomie dalszej analizy ewolucji idei kapitalistycznych. Omawia proces przejęcia kontroli nad systemem bankowym opartym na lichwie przez wielkie rody żydowskie oraz wykorzystanie nowo ustanowionego standardu złota w celu umocnienia interesów nielicznej grupy trzymającej pieniądz. Reakcją na lichwiarski system, który tworzą, okazuje się sekularystyczny, rasistowski antysemityzm, któremu Jones przeciwstawia wyważoną katolicką krytykę negatywnych zjawisk związanych z kwestią żydowską w ujęciu moralnym.

Ostatnim aktem książki są wydarzenia kształtujące gospodarkę XX i XXI wieku, które są oczywistym owocem rozwijanych od kilku wieków koncepcji ekonomicznych: utworzenie FED, ustanowienie standardu złota w polityce monetarnej między wojnami światowymi i krach gospodarczy roku 1929, konferencja Bretton Woods, epoka Miltona Friedmana, amerykański liberalizm moralny i powiązane z nim dalsze usankcjonowanie lichwy, terapia szokowa Jefreya Sachsa i kryzys roku 2008.

Opcje, franki i banki. Spotkamy się w sądzie To najobszerniejsze dostępne kompendium wiedzy o tzw. kredytach we frankach wraz z tematami pokrewnymi. Napisane rzeczowo, przystępnie – niezbędna lektura dla każdego poszkodowanego, dla każdej walczącej z bankiem firmy.