Teodor Jeske-Choiński – Historia Żydów w Polsce

Teodor Józef Fryderyk Jeske-Choiński — intelektualista, pisarz i historyk, publicysta konserwatywny, krytyk teatralny i literacki urodził się 27 lutego 1854 r. w Pleszewie (Wielkopolska). Uczęszczał do gimnazjów klasycznych w Śremie i Poznaniu. Studia inżynierskie odbywał na politechnice we Wrocławiu, filozoficzne na uniwersytecie w Pradze, a literaturoznawcze w Wiedniu.

Po studiach zamieszkał w Warszawie, gdzie przez krótki okres współpracował ze środowiskiem pozytywistów. W tym czasie zamieszczał artykuły m.in. w „Przeglądzie Tygodniowym”, „Ateneum” i „Nowinach”. Na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku dokonał wyraźnego zwrotu w poglądach, stając się czołowym publicystą obozu młodych konserwatystów. Pisał w takich gazetach, jak „Niwa”, „Słowo”, „Wiek”, „Rola”. W 1889 r. zamieszkał w Paryżu, pisując stamtąd artykuły do warszawskiego pisma „Wędrowiec”. W 1910 r. przeprowadził się do Lwowa i tam do 1914 r. redagował „Kronikę Powszechną”, a także był redaktorem serii wydawniczej „Biblioteki Dzieł Wyborowych” przybliżającej polskiemu czytelnikowi dorobek literatury światowej. W latach 1914-1915 przebywał w Wiedniu, po czym powrócił do Warszawy. Zmarł w Warszawie 14 kwietnia 1920 r.

Teodor Jeske-Choiński jest autorem około trzydziestu powieści, dramatów i nowel o tematyce historycznej i współczesnej. W swoich dziełach zwracał uwagę na więzi łączące starożytną cywilizację antyczną z cywilizacją chrześcijańską, natomiast przemiany w życiu społecznym i kulturalnym XIX i XX wiecznej Europy porównywał do czasów upadku starożytnego Imperium Rzymskiego.

W poglądach politycznych był konserwatystą, którego światopogląd ewoluował ku nacjonalizmowi, pozostając w wyraźnej opozycji do dominującej wówczas opcji konserwatywno-ugodowej. Jak sam napisał po latach, jego program był tożsamy z tym, który prezentowała prawica narodowo-demokratyczna.

Był jednym z pierwszych polskich intelektualistów, którzy zwrócili uwagę na problematykę żydowską. Podejmował tę tematykę w książkach: Poznaj Żyda (1912), Historia Żydów w Polsce (1919) i in. Jego stosunek do Żydów był zdecydowanie niechętny, wyrażający się w przekonaniu o konieczności obrony cywilizacji chrześcijańskiej przed rozkładową działalnością społeczności żydowskiej.  

W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą.

Teodor Jeske-Choiński pozostaje nadal pisarzem w Polsce niemal zapomnianym.

Spis treści

I. Koniec państwa żydowskiego
II. Talmud ratuje Żydów
III. Żydzi na wygnaniu
IV. Pierwsi kupcy żydowscy w Polsce
V. Pierwszy liczny najazd kupców żydowskich na Polskę
VI. Klęska Żydów w Europie południowej, zachodniej i środkowej
VII. Żydzi pod opieką rządu polskiego
VIII. Duchowieństwo polskie a Żydzi
IX. Zdemaskowanie Talmudu
X. Dalszy stosunek rządu polskiego do Żydów
XI. Konkurenci Żydów polskich
XII. Pierwsze krwawe rozruchy antyżydowskie w Polsce
XIII. Dalsza walka z Żydami w Polsce (za czasów Jagiełły)
XIV. Dalsza walka z Żydami za panowania Jagiellończyków
XV. Żydowskie państwo w państwie
XVI. Polscy pisarze i poeci antyżydowscy
XVII. Upadek handlu polskiego w XVI i XVII w.
XVIII. Spory żydowskie i Kabała
XIX. Wdzięczność Żydów polskich
XX. Frankiści polscy
XXI. Reforma Żydów za Stanisława Augusta
XXII. Bandytyzm Żydów
XXIII. Mojżesz Mendelsohn, reformator żydowski
XXIV. Żydzi polscy w pierwszej połowie XIX w.
XXV. Próba asymilacji żydowsko-polskiej i jej przeciwnicy
XXVI. Żydzi po powstaniu 1863 roku
XXVII. Równouprawnienie Żydów w Europie i jego skutki
XXVIII. Żydzi galicyjscy i poznańscy
XXIX. Syjonizm żydowski
XXX. Mechesi i szabesgoje
XXXI. Udział Żydów w rewolucji socjalistów polskichi rosyjskich w r. 1905–1908
XXXII. Ruch antyżydowski w Warszawie przed wojną 1914 r.
XXXIII. Obrońcy Żydów
XXXIV. Handel żywym towarem a Żydzi
XXXV. Polityka Żydów
XXXVI. Literatura żydowska
XXXVII. Żydzi polscy podczas wojny 1914–1918 r.
XXXVIII. Antyżydzi różnych narodów, mężowie sławni, wybitni i uczeni
Źródła