Teodor Jeske-Choiński – Terror

Teodor Józef Fryderyk Jeske-Choiński — intelektualista, pisarz i historyk, publicysta konserwatywny, krytyk teatralny i literacki urodził się 27 lutego 1854 r. w Pleszewie (Wielkopolska). Uczęszczał do gimnazjów klasycznych w Śremie i Poznaniu. Studia inżynierskie odbywał na politechnice we Wrocławiu, filozoficzne na uniwersytecie w Pradze, a literaturoznawcze w Wiedniu.

Nikt by się w Niemczech nie spodziewał, że jakiś syn chłopski przewróci do góry nogami religię katolicką i rządy panujących książąt. Tym kimś był Marcin Luter, który przyszedł na świat 10 listopada 1483 roku w Eisleben.

Teodor Jeske-Choiński to dziś autor wyklęty i zapomniany. Psychologia rewolucji francuskiej to znakomite studium o charakterze popularno-naukowym, mimo że napisane w 1905 roku, to jednak do dziś zadziwia swą wnikliwością. Obnaża rozkład moralny społeczeństwa francuskiego z czasów rewolucyjnych i wstrząsającą ohydę i potworność samej rewolucji.

Zastanawiające są analogie do dzisiejszego rozkładu moralnego społeczeństw, nieustannie wypatrujących nowoczesności, zmian i rewolucji, otwartych na permanentne przemiany.

Jeske-Choiński w porywającym stylu ukazuje potęgę Rzeczpospolitej, siłę jej możnych panów, wielkość husarii, wolność i swawolę szlachty oraz narastające spory religijne trawiące chrześcijaństwo.

XIX stulecie zbliża się do końca. Polski dwór i Warszawa, pełne piękna i uroku miejsca, których już nie ma.

On – Leon Płoszowski – młody, oczytany, patrzący na świat analizującymi oczami filozofa, dumny z powątpiewania o wszystkim. Ona – Aniela P. – pełne dobroci, wyrozumiałości, wewnętrznego i widzialnego piękna dziewczę ofiarujące swe serce Płoszowskiemu.

A pomiędzy nimi: koszmarne skutki nieodpowiedzialności w słowach i czynach, konsekwencje pochopnych decyzji czy braku zdecydowania i zrozumienia życiowych celów; przede wszystkim jednak... związek z kimś innym.

Sienkiewicz w pełnym dramatu arcydziele kreśli przejmujący obraz losu bohaterów; zderzenie różnych systemów wartości prowadzi do rozwiązań złych lub niedostatecznie dobrych, a obsesyjny egoizm wiedzie na skraj przepaści.