Józef Korzeniowski - Spekulant

Malownicze, pagórkowate pogranicze polskiego Wołynia i Podola pod zaborem rosyjskim. Rok 1838. Czas spokoju, względnego dobrobytu, ale też i częstego braku zdrowego rozsądku i rozwagi.

On - Józef Starzycki - bystry, rzutki i przystojny młodzieniec z niezamożnej rodziny kultywującej ziemiańskie tradycje. Ona - Kamila Zagartowska - elegancka, urocza, rezolutna i zaradna panna, córka... bezwzględnego lokalnego bogacza skupującego majątki podupadającej szlachty. (...)

Sienkiewicz na tle bawiącego się i uczącego barwnego środowiska studentów dobitnie pokazuje do czego prowadzi niezdecydowanie oraz płytkość posiadanych zasad i wyznawanych wartości.

XIX stulecie zbliża się do końca. Polski dwór i Warszawa, pełne piękna i uroku miejsca, których już nie ma.

On – Leon Płoszowski – młody, oczytany, patrzący na świat analizującymi oczami filozofa, dumny z powątpiewania o wszystkim. Ona – Aniela P. – pełne dobroci, wyrozumiałości, wewnętrznego i widzialnego piękna dziewczę ofiarujące swe serce Płoszowskiemu.

A pomiędzy nimi: koszmarne skutki nieodpowiedzialności w słowach i czynach, konsekwencje pochopnych decyzji czy braku zdecydowania i zrozumienia życiowych celów; przede wszystkim jednak... związek z kimś innym.

Sienkiewicz w pełnym dramatu arcydziele kreśli przejmujący obraz losu bohaterów; zderzenie różnych systemów wartości prowadzi do rozwiązań złych lub niedostatecznie dobrych, a obsesyjny egoizm wiedzie na skraj przepaści.

Wiry Henryka Sienkiewicza, które oddajemy właśnie do rąk współczesnego czytelnika to – można śmiało stwierdzić – jedna z ostatnich już „białych plam” polskiej literatury, powieść dość gruntownie zapomniana, o której wspominało się jeśli w ogóle jedynie półgębkiem, powtarzając obiegowe przekonanie, iż są one nieudanym łabędzim śpiewem starzejącego się już wielkiego pisarza, zgorzkniałego i odległego od rzeczywistości.